Έχοντας δώσει πολλές διαλέξεις πάνω στη Βυζαντινή αστρολογία στην Ελλάδα και σε αστρολογικά συνέδρια του εξωτερικού, μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι αυτή είναι άγνωστη στο ευρύ κοινό. Ειδικά στη δυτική Ευρώπη οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν καν τι είναι το Βυζάντιο και επομένως δεν έχουν την παραμικρή ιδέα για την αστρολογία αυτής της "μυστηριώδους, εξωτικής χώρας"!
Και με τους Έλληνες, όμως, τα πράγματα δεν είναι πολύ καλύτερα. Υπάρχει μια τεράστια Βυζαντινή αστρολογική παράδοση, μια πολύτιμη πολιτιστική κληρονομιά για την οποία εμείς οι νεοέλληνες δεν γνωρίζουμε τίποτε!
Το Βυζάντιο ήταν κατά κάποιο τρόπο η συνέχεια του ελληνιστικού κόσμου, επομένως η αστρολογία ήταν φυσικό μέρος της παράδοσής του. Επιπλέον, οι Βυζαντινοί ήταν γεωγραφικά κοντά στους Πέρσες και τους Άραβες - που οι ίδιοι είχαν υιοθετήσει και αναπτύξει την ελληνιστική αστρολογία. Κατά συνέπεια, το Βυζάντιο αποτέλεσε ένα ιδιαίτερα πρόσφορο έδαφος για τη διάδοση των διαφόρων αστρολογικών ιδεών και τάσεων.
Κάποιοι από τους καλύτερους αστρολόγους εκείνης της εποχής προέρχονται από το Βυζάντιο. Ανάμεσά τους ο Ιωάννης Αβράμιος, ο πρωταγωνιστής αυτού του άρθρου. Πέρα από τις ικανότητές του σαν αστρολόγος, ο Αβράμιος δημιούργησε με τον τρόπο του αυτό που θα μπορούσαμε να πούμε μία «όψιμη βυζαντινή αστρολογική σχολή»! Η επιρροή του ήταν τέτοια που ακόμη και επιφανείς μορφές, όπως ο καρδινάλιος Ισίδωρος του Κιέβου, σπούδασαν αστρολογία στη σχολή του!
Αλλά ας διευκρινίσουμε πρώτα το γεωγραφικό και εθνολογικό υπόβαθρο του πρωταγωνιστή μας. Από γεωγραφικής άποψης το Βυζάντιο συμπίπτει χοντρικά με το ανατολικό κομμάτι της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Όπως γνωρίζουμε, το 330 μ.Χ. ο Μέγας Κωνσταντίνος μετέφερε την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας του από τη Ρώμη στην Κωνσταντινούπολη, σε μία πρωτοφανή κίνηση ιστορικής σημασίας. Επισήμως, η αυτοκρατορία ξεκίνησε σα ρωμαϊκή αλλά γρήγορα κυριάρχησε σε αυτήν το ελληνοβυζαντινό στοιχείο. Δεν πρέπει να ξεχνάμε άλλωστε ότι ακόμη και στη διάρκεια της ίδιας της ρωμαϊκής κατοχής η Μικρά Ασία είχε παραμείνει - από όλες σχεδόν τις απόψεις - μια ελληνιστική επικράτεια!
|
Το Βυζάντιο συνέπιπτε αρχικά με το ανατολικό κομμάτι της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας |
Γιατί δεν υπάρχει πια το Βυζάντιο; Τι του συνέβη? Όπως γνωρίζουμε εμείς οι Έλληνες, οι Οθωμανοί Τούρκοι εισβολείς το κατέκτησαν και το μετέτρεψαν στη χώρα που σήμερα ξέρει ο κόσμος σαν Τουρκία. Η σύγχρονη "Istanbul" βρίσκεται εκεί που βρισκόταν κάποτε η θρυλική Κωνσταντινούπολη.
|
Το Βυζάντιο στο 1025 μ.Χ. |
Ας εστιάσουμε τώρα στον πρωταγωνιστή μας, τον Αβράμιο. Την εποχή που γεννήθηκε (κάπου γύρω στο 1325 μ.Χ.) το Βυζάντιο είχε μετατραπεί σε μια σκιά του προηγούμενου εαυτού του. Και αυτό γιατί είχε υποστεί δύο καταστροφικά πλήγματα: το πρώτο προερχόταν από τους Σελτζούκους Τούρκους, οι οποίοι είχαν εισβάλει και είχαν καταλάβει τεράστιες εκτάσεις στην Ανατολία. Το δεύτερο χτύπημα δόθηκε από τους Φράγκους Σταυροφόρους, οι οποίοι αντί να κατευθυνθούν στην Ιερουσαλήμ, πολιόρκησαν παραδόξως την Κωνσταντινούπολη - και την κατέλαβαν για σχεδόν 60 χρόνια (1204-1261 μ.Χ.). Σαν αποτέλεσμα αυτών των παράλληλων επιδρομών των τουρκικών και γαλλο-λατινικών στρατευμάτων, το Βυζάντιο γονάτισε.
Τέτοιες μαζικές εισβολές θα μπορούσαν εύκολα να προκαλέσουν την οριστική απώλεια του Βυζαντίου! Αλλά αυτό επέζησε από θαύμα (μερικώς, τουλάχιστον)! Όχι πια σαν αυτοκρατορία, αλλά σαν ένα σχετικά μικρό και αξιοπρεπές βασίλειο! Μετουσιώθηκε σε ένα σχεδόν σύγχρονο βασίλειο, λιγότερο θεοκρατικό, πιο ανοιχτό στα γράμματα, στις επιστήμες και στις καινοτόμες ιδέες! Μάλιστα, οι ιστορικοί αποκαλούν τη συγκεκριμένη εποχή, στην οποία έζησε ο Αβράμιος, «Παλαιολόγεια Αναγέννηση»! Μια πρώιμη Αναγέννηση, η οποία προηγήθηκε της Ιταλικής!
|
"Ο Χριστός ανασταίνει τους νεκρούς" - Μοναστήρι της Χώρας |
Μετά από αιώνες παραμέλησης της, η αστρολογία και η αστρονομία αναβίωσαν τελικά κατά τη διάρκεια αυτής της «χρυσής» Παλαιολόγειας περιόδου (λόγω και της εύκολης πρόσβασης των Βυζαντινών στις ισλαμικές πηγές). Εμφανίστηκαν τότε αρκετοί εξαιρετικοί αστρονόμοι και αστρολόγοι, συμπεριλαμβανομένων των πολυμαθών Μετοχίτη και Γρηγορά. Τέτοιου διαμετρήματος αστρολόγοι εκπαίδευσαν τον Αβράμιο.
|
Η Κωνσταντινούπολη γύρω στο 1200 μ.Χ. |
Ιωάννης Αβράμιος, ένας εξέχον Βυζαντινός αστρολόγος!
Δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου βιογραφικά στοιχεία για τον Ελληνοβυζαντινό αστρολόγο Ιωάννη
Αβράμιο. Δεν θα γνωρίζαμε τίποτε γι' αυτόν αν δεν είχε μελετήσει τα χειρόγραφά του ο διάσημος Αμερικανός καθηγητής David Pingree - ο οποίος δημοσίευσε και ένα κομβικό δοκίμιο γι' αυτόν.
|
(όχι η πραγματική του μορφή) |
Μελετώντας το έργο του Αβράμιου μας γίνεται σαφές ότι ο ίδιος ήταν εξαίρετος αστρολόγος. Φαίνεται ότι βρισκόταν στην υπηρεσία του πρίγκιπα Ανδρόνικου Δ', ο οποίος είχε έρθει σε ρήξη με τον πατέρα του (τον Βασιλιά Ιωάννη Ε' Παλαιολόγο - και οι δύο ανήκαν στο ζώδιο του Κριού!) Ο πρίγκιπας ήθελε να υφαρπάξει τον θρόνο από τον πατέρα του και γι' αυτό ζήτησε από τον Αβράμιο να του προσδιορίσει την ευνοϊκότερη ημέρα και ώρα για να εισβάλει στην Κωνσταντινούπολη και να πάρει τον θρόνο. Ο Αβράμιος ανταποκρίθηκε στο αίτημα του αφεντικού του και κατέστρωσε τη σχετική «Καταρχή» (την οποία θα δούμε στη συνέχεια).
Η σημαντική θέση που κατείχε - καθώς και οι αστρολογικές του ικανότητες - έφεραν τον Αβράμιο στο επίκεντρο της προσοχής ενός ολόκληρου κύκλου ανθρώπων που ενδιαφέρονταν για την αστρολογία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να έχει όλο και περισσότερους μαθητές, οι οποίοι στη συνέχεια μετέδωσαν τις «αβραμικές» γνώσεις τους στους δικούς τους μαθητές κ.λπ. Έτσι, δημιουργήθηκε με τον καιρό μια ακμάζουσα «Παλαιολόγεια σχολή αστρολογίας».
Ένας από τους βασικούς μαθητές του Αβράμιου (πιθανώς και βοηθός του) ήταν ο Ελευθέριος Ηλείος. Πιστεύεται ότι ο συγκεκριμένος είναι ο συγγραφέας μιας αστρολογικής επιτομής (που περιέχει αραβο-ελληνιστικό υλικό) η οποία αρχικά αποδόθηκε σε έναν ουσιαστικά ανύπαρκτο «Πάλχο».
Στη σχολή του Αβράμιου φοίτησαν και άλλοι επιφανείς μαθητές: ανάμεσά τους ο Δημήτριος Χλωρός, ο Διονύσιος και ο Ιωάννης Χορτασμένος. Μάλιστα ο τελευταίος είχε μαθητή του τον καρδινάλιο Ισίδωρο του Κιέβου.
Ας εξετάσουμε τώρα το ωροσκόπιο (την «Καταρχή») που κατέστρωσε ο Αβράμιος, για να εισέλθει το αφεντικό του στην Κωνσταντινούπολη και να διεκδικήσει τον θρόνο κάτω από τις ευνοϊκότερες δυνατές επιρροές. Η ημερομηνία και η ώρα που επέλεξε ο Αβράμιος ήταν η 12η Αυγούστου 1376, στις 9:30 π.μ.
|
Η αυθεντική "Καταρχή" του Αβράμιου για τη διεκδίκηση του θρόνου από τον Ανδρόνικο Δ΄ |
Θα εξηγήσω αναλυτικά τα στοιχεία αυτού του ωροσκοπίου παρακάτω. Πρώτα, όμως, θα σας δείξω κάποιους πίνακες με τους οποίους θα μπορέσετε, αν το θελήσετε, να διαβάσετε από μόνοι σας αυτή την «Καταρχή».
Τα Βυζαντινά σύμβολα των τεσσάρων "Γωνιών"
Από ότι φαίνεται, οι Βυζαντινοί είναι αυτοί που επινόησαν τους αστρολογικούς "γλύφους" (σύμβολα), εμπνεόμενοι ίσως από τα αλχημικά σύμβολα. Όπως μας δείχνουν, πάντως, οι μέχρι τώρα ιστορικές μαρτυρίες, οι πρώτοι άνθρωποι που άρχισαν να χρησιμοποιούν σε μόνιμη βάση αστρολογικά σύμβολα ήταν όντως οι Βυζαντινοί.
Για να δημιουργήσουν τα αστρολογικά σύμβολα των τεσσάρων "Γωνιών" του ωροσκοπίου, οι Βυζαντινοί απλώς συντόμευσαν τις αντίστοιχες ελληνικές ονομασίες για κάθε Γωνία, δημιουργώντας κατάλληλες καλλιγραφικές απεικονίσεις.
Έτσι, το βυζαντινό σύμβολο για τον
Ωροσκόπο προέρχεται από τον αντίστοιχο ελληνικό όρο: "ωροσκόπος". Απλά πρέπει να επιλέξετε τα δύο πρώτα γράμματα του ελληνικού όρου (ω και ρ) και μετά να ενσωματώσετε το "ρ" μέσα στο "ω".
Το σύμβολο του Μεσουρανήματος προέρχεται από τον αντίστοιχο ελληνικό όρο: "μεσουράνημα" (παίρνοντας τα γράμματα "μ" και "ρ" και ενσωματώνοντας το "ρ" μέσα στο "μ").
Το σύμβολο του "Υπογείου" (ακμή του Τέταρτου Οίκου) προέρχεται από τον αντίστοιχο ελληνικό όρο "υπόΓειον", τοποθετώντας τα γράμματα "π" και "Γ" πάνω από το "υ".
Το σύμβολο του "Δύνοντος" (ακμή του Έβδομου Οίκου) αποτελεί ουσιαστικά μια συντομογραφία του συγκεκριμένου όρου "Δύνων" (τα σχετικά ελληνικά γράμματα φαίνονται καθαρά σε αυτό το σύμβολο).
Τα Βυζαντινά σύμβολα των πλανητών και των ζωδίων
Τέσσερα από τα σύμβολα των πλανητών που χρησιμοποιούσε ο Αβράμιος είναι σχετικά μη αναγνωρίσιμα σήμερα:
• Το βυζαντινό σύμβολο του Ήλιου, που παριστάνεται με έναν «κώνο»
• Το βυζαντινό σύμβολο της Αφροδίτης είναι το ίδιο με το δικό μας, εκτός από ένα περιστασιακό "αυτάκι" στο πάνω αριστερό μέρος του
• Το βυζαντινό σύμβολο του Άρη είναι μια καλλιγραφική συντομογραφία του συγκεκριμένου ελληνικού ονόματος ("άρης")
• Το βυζαντινό σύμβολο του Δία είναι μια καλλιγραφική συντομογραφία του ελληνικού ονόματος "ζευς"
Σχεδόν όλα τα βυζαντινά σύμβολα των ζωδίων είναι αναγνωρίσιμα σήμερα, από έναν σύγχρονο αστρολόγο, με εξαίρεση δύο:
• Το βυζαντινό σύμβολο του Ταύρου είναι μια καλλιτεχνική συντομογραφία της αντίστοιχης ελληνικής λέξης "Ταύρος"
• Το βυζαντινό σύμβολο του Αιγόκερου φαίνεται να είναι μια ιδιαίτερη συντομογραφία της αρχαιοελληνικής λέξης "Αιγόκερως"
Αν δεν τα καταφέρετε να "διαβάσετε" από μόνοι σας, με τη βοήθεια αυτών των πινάκων, την παραπάνω "Καταρχή" του Αβράμιου για την είσοδο του Ανδρόνικου Δ΄ στην Κωνσταντινούπολη, τότε μπορείτε να δείτε την παρακάτω "μεταγραφή" της, με σύγχρονα αστρολογικά σύμβολα:
Αξίζει να αναφέρουμε ότι σύμφωνα με τους Βυζαντινούς, ο κόσμος δημιουργήθηκε το έτος 5509 προ Χριστού, την 1η του μηνός Σεπτεμβρίου - που θεωρείται η βυζαντινή πρωτοχρονιά. Επομένως, το βυζαντινό έτος που αναφέρεται στον χάρτη (το 6884) αντιστοιχεί στο δικό μας 1376 μ.Χ..
Το ίδιο ωροσκόπιο σχεδιασμένο από το λογισμικό SolarFire 9:
Ο Αβράμιος έγραψε στην περιγραφή του ωροσκοπίου: «Στις 12 Αυγούστου 6884, τρεισήμισι ώρες μετά την ανατολή του ηλίου, ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Παλαιολόγος μπήκε στην Κωνσταντινούπολη και κατέλαβε την αυτοκρατορική εξουσία».
Η αυθεντική ερμηνεία αυτής της "Καταρχής" από τον Αβράμιο στα βυζαντινά ελληνικά και η αντίστοιχη μετάφραση της στα νεοελληνικά παρουσιάζονται παρακάτω:
"Ο Κλήρος της Βασιλείας βρίσκεται σε κακή θέση, στον 8ο τόπο. Ο κυβερνήτης της τριπλότητάς του, δηλαδή η Αφροδίτη, βρίσκεται σε ένα καλό μέρος, στο Μεσουράνημα. Αυτό δείχνει ότι ο αυτοκράτορας θα σταθεί ξανά στα πόδια του, μετά από κάποιο πόνο και δυστυχία (ή δειλία), και θα είναι πιο αρρενωπός. Και επειδή και οι δύο άρχοντες της τριπλότητας του Κλήρου της Βασιλείας, δηλαδή η Αφροδίτη και η Σελήνη, βρίσκονται σε καλό μέρος, στο Μεσουράνημα, και επιπλέον η Αφροδίτη ανατέλλει στην Ανατολή, όλα αυτά δείχνουν ότι θα υπάρξει ευτυχία και νίκη για τον αυτοκράτορα. Από τη στιγμή βέβαια που ο Δίας βρίσκεται στον δωδέκατο τόπο, αυτό δείχνει ότι ο αυτοκράτορας θα έχει κάποια μέτρια θλίψη και ότι θα υπάρξει κάποια ανωμαλία στις αυτοκρατορικές υποθέσεις. Δεδομένου δε ότι το Μεσουράνημα βρίσκεται στο ευεργετικό "Όριο" του Δία, αυτό σημαίνει καλό τελικό αποτέλεσμα." Ιδιαιτερότητες της τεχνικής του Αβράμιου
• Χρησιμοποιεί το σύστημα Οίκων «Αυθεντικός Πορφύριος». Χαρακτηριστικό αυτού του συστήματος είναι ότι όλες οι ακμές των Οίκων μετακινούνται πίσω στον ζωδιακό κύκλο κατά 5 μοίρες.
• Στηρίζεται κυρίως σε ελληνιστικές πηγές. Υπολογίζει τον Κλήρο της Βασιλείας χρησιμοποιώντας τον αρχαίο τύπο του Ηλιόδωρου (Ολυμπιόδωρου;) και όχι κάποιον "σύγχρονο" ισλαμικό τύπο.
• Δεν τηρεί ένα ενιαίο σύστημα «Ορίων».
• Ο Βόρειος Σεληνιακός Δεσμός τοποθετείται σκόπιμα (;) στον ευοίωνο Πέμπτο «Τόπο» (της Καλής Τύχης), παρά το γεγονός ότι στην πραγματικότητα βρίσκεται στον Τέταρτο.
• Παρέχει κάποιες αρκετά ακριβείς θέσεις για τους πλανήτες και τις ακμές των Οίκων
Το σύστημα Οικοθεσίας "αυθεντικός Πορφύριος" (προδιάστημα 5 μοιρών)
Ο Αβράμιος αγνοεί τα συστήματα Οικοθεσίας που προτιμούσαν οι ισλαμιστές αστρολόγοι εκείνης της εποχής. Αντίθετα, στηρίζεται σε ένα αρχαίο ελληνιστικό σύστημα: στον «αυθεντικό Πορφύριο»! Σε αυτό το σύστημα, ο Ωροσκόπος και ο MC δεν ευθυγραμμίζονται με τις αντίστοιχες ακμές του σπιτιού (τους χωρίζει ένα "προδιάστημα" 5 μοιρών). Όλες οι ακμές των Οίκων έχουν μετακινηθεί πίσω στον ζωδιακό κύκλο, ακριβώς κατά 5 μοίρες!
Φαίνεται, λοιπόν, ότι ο Πτολεμαίος ήταν αυτός που πρότεινε για πρώτη φορά την έννοια του «προδιαστήματος 5 μοιρών». Όπως γράφει ο ίδιος στην «Τετράβιβλο», αναφερόμενος στους «αφετικούς τόπους»: