Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Ιστορία της Αστρολογίας. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Ιστορία της Αστρολογίας. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Σάββατο 15 Φεβρουαρίου 2014

Η Ιστορία της Αστρολογίας (η προιστορία) - Ομιλία του Θωμά Γαζή

Απόσπασμα από την ομιλία του Θωμά Γαζή "Η Ιστορία της Αστρολογίας - πρώτο μέρος" (που κάνει αναφορές στους προιστορικούς ανθρώπους και στη σχέση που είχαν αυτοί με τον ουρανό και τα αστέρια).

Τρίτη 28 Αυγούστου 2012

Πρωτο-Αστρολογικές Έννοιες στη λαογραφία των αρχαίων Ελλήνων - Οι Κήρες!


Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν θαυμάσιοι άνθρωποι από πολλές απόψεις. Σε καμία άλλη περίοδο της ιστορίας και πουθενά αλλού στη γη οι άνθρωποι δεν ανέπτυξαν σε τέτοιο βαθμό τις ιδέες, τα οράματα, την πολιτική, δε στοχάστηκαν τόσο εξαντλητικά πάνω σε αυτά, δεν κατέκτησαν έναν τόσο υψηλό βαθμό συνειδητότητας!

Το σημαντικό για μας είναι ότι οι Έλληνες ανέπτυξαν όχι μόνο ένα φιλοσοφικό πλαίσιο ευνοϊκό για την αστρολογία αλλά και μία σχεδόν αστρολογική θεώρηση της ζωής! Και αυτό το πέτυχαν χωρίς να έχουν στη διάθεση τους κάποιο αστρολογικό υπόβαθρο, αλλά αποκλειστικά και μόνο χάρη στην υψηλή συνειδητότητα τους και στη διαπεραστική λογική τους!

Η βασική μου πηγή εδώ είναι η αγγλίδα αρχαιολόγος Jane Harrison. Η  Harrison μελέτησε προσεκτικά κάποιες ιδιαίτερες μορφές στην αρχαία ελληνική λαογραφία αποκαλούμενες "ΚΗΡΕΣ" ("KΗΡ" στον ενικό). Κάποιες "Kήρες" απεικονίζονται σε αμφορείς και οι περισσότερες από αυτές μοιάζουν σαν άσχημες νεράιδες ή γιγαντιαίες μέλισσες με ανθρώπινο πρόσωπο. Πρέπει να θυμηθούμε ότι Έλληνες είχαν μια πολύ ισχυρή τάση να “ανθρωπομορφοποιούν” τα πάντα, από τους θεούς τους μέχρι και τις πιο αφηρημένες έννοιες. Όπως θα δούμε στη συνέχεια, οι Κήρες είναι στην πραγματικότητα η ανθρωπόμορφη απεικόνιση κάποιων συγκεκριμένων εννοιών, κάποιων μικροσκοπικών οντοτήτων ή λεπτοφυών ενεργειών.



Δείτε για παράδειγμα στην παραπάνω φωτογραφία τον Ηρακλή να χτυπάει με το ρόπαλο του μία κακή Κήρα (η οποία έχει ένα γκροτέσκο, άσχημο πρόσωπο και θα μπορούσε να εκπροσωπεί από έναν παθογόνο ιό μέχρι και τις κακές "ενέργειες" ή "δονήσεις" που έρχονται απρόσκλητες και διαταράσσουν την καλή ατμόσφαιρα π.χ. σε μία παρέα). Σε κάθε περίπτωση, ο Ηρακλής εξοντώνει τον επικίνδυνο ιό ή τη συγκεκριμένη "αρνητική δόνηση"!

Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν κατ' εξοχή ελεύθεροι στοχαστές! Τα θρησκευτικά, πολιτικά και κοινωνικά συστήματά τους ήταν τέτοια που ενθάρρυναν την ελεύθερη σκέψη, την απεριόριστη ανάπτυξη των εννοιών και των ιδεών, την ακατάπαυστη αναζήτηση της αλήθειας. Δεν υπήρξε κανένα όριο για τους Έλληνες φιλοσόφους εκτός από αυτούς που τους επέβαλε η ίδια η ανθρώπινη φύση τους! Και κανένας βεβαίως περιορισμός δεν τους επιβλήθηκε από τους Θεούς τους - τους οποίους είχαν δημιουργήσει “κατ’ εικόνα” τους! Οι Θεοί τους είχαν ανθρώπινη μορφή και τους χαρακτήριζαν οι περισσότερες ανθρώπινες αρετές και ελλείψεις! Μπορούσαν σχεδόν να μιλούν μαζί τους, σα φίλος προς φίλο. Επιπλέον, οι Έλληνες ήταν ένας πολύ ενεργητικός, αισιόδοξος και εύθυμος λαός. Με όλα αυτά τα γνωρίσματα, η στάση τους απέναντι στο πεπρωμένο ήταν πολύ προηγμένη και σύγχρονη, όπως θα δούμε. Καταρχήν, οι Έλληνες πίστευαν βαθιά στο πεπρωμένο. Είχαν δε έναν πολύ περιγραφικό όρο γι’ αυτό: "ΕΙΜΑΡΜΕΝΗ". Η λέξη "Ειμαρμένη" είναι η μετοχή παρακειμένου του ρήματος "Μείρομαι" που σημαίνει: "από ένα διαιρετό σύνολο παίρνω το ιδιαίτερο εκείνο μέρος που μου αναλογεί". "Ειμαρμένη", λοιπόν, είναι "ένα ιδιαίτερο σύνολο εμπειρίας που έχει προκαθοριστεί να συμβεί στον καθένα από μας, για έναν βαθύτερο σκοπό". Σε αυτό το βαθύτερο σκοπό δόθηκε από τους Έλληνες η ονομασία "ΑΝΑΓΚΗ". Ο νόμος της ανάγκης είναι πάνω από κάθε άλλο νόμο! "Ανάγκα και θεοί πείθονται”, όπως έλεγαν! 

Μπορούμε τώρα να έχουμε μία συνολικότερη εκτίμηση για το πώς έβλεπαν οι Έλληνες το πεπρωμένο. Το άτομο αποτελούσε γι’ αυτούς μία αυτόνομη και ελεύθερη μονάδα, μία μονάδα υψηλότατης αξίας. Εντούτοις, το άτομο αποτελούσε μέρος μόνο του συνόλου, μέρος μιας διαδικασίας σε εξέλιξη. Η “ανάγκη” είναι μια πανίσχυρη δύναμη που επιβάλλει ξεχωριστά και μεμονωμένα πεπρωμένα σε κάθε άτομο, έτσι ώστε το σύνολο αυτών των πεπρωμένων να εξυπηρετεί τους σκοπούς και την εξέλιξη του ανθρώπινου γένους. Αναγνωρίζουμε εδώ κάποιες πολύ αυθεντικές και προηγμένες ιδέες, ιδέες που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε "αστρολογικές". Σε τελική ανάλυση, δεν ήταν τυχαίο το γεγονός της ραγδαίας εξάπλωσης της αστρολογίας στον ελληνικό χώρο, μετά την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην ανατολή. Το έδαφος είχε ήδη καλλιεργηθεί, ήδη από τους αρχαϊκούς και τους κλασικούς χρόνους.

Οι Έλληνες πίστευαν βαθιά στο πεπρωμένο, από την αρχή της ιστορίας τους. Στην καθημερινή τους ζωή δεν θα έκαναν κάποιο σημαντικό βήμα αν δεν βεβαιώνονταν πρώτα ότι ήταν όλα ευνοϊκά (η στιγμή, ο τόπος, οι παριστάμενοι άνθρωποι). Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο ανέλυαν διαρκώς τους οιωνούς γύρω τους, για να βρουν αν το πεπρωμένο απέναντι τους ήταν ευνοϊκό ή δυσμενές. Και τους απασχολούσε τόσο πολύ αυτό που δε δίσταζαν να ταξιδέψουν εκατοντάδες χιλιόμετρα, προκειμένου να συμβουλευτών π.χ. τα δύο διάσημα μαντεία της εποχής, των Δελφών και της Δωδώνης. Η πρόβλεψη του μέλλοντος εξελίχτηκε σε ιδιαίτερη τέχνη στον αρχαίο ελληνικό κόσμο. Έτσι, ακόμη κι αν η αστρολογία δεν ήταν γηγενής στην Ελλάδα το χώμα ήταν εύφορο για τη διάχυσή της. Στο πέρασμα του χρόνου η έννοια "Ειμαρμένη" συνδέθηκε στενά με την αστρολογία, σε τέτοιο βαθμό ώστε από τον 3ο αιώνα π.χ. και έπειτα οι Στωικοί φιλόσοφοι να εξετάζουν την "Ειμαρμένη" αποκλειστικά πάνω σε αστρολογικές βάσεις.

Το σημαντικό για μας είναι ότι οι Έλληνες ανέπτυξαν όχι μόνο ένα φιλοσοφικό πλαίσιο ευνοϊκό για την αστρολογία αλλά και μία κατά κάποιον τρόπο αστρολογική θεώρηση της ζωής! Και αυτό το πέτυχαν χωρίς να έχουν στη διάθεση τους κάποιο αστρολογικό υπόβαθρο, αλλά αποκλειστικά χάρη στην υψηλή συνειδητότητα τους και στη διαπεραστική λογική τους! Πριν προχωρήσω οφείλω να ομολογήσω ότι αυτό είναι ένα καινούργιο πεδίο έρευνας και πρέπει να γίνουν πρόσθετες μελέτες. Συνήγαγα τα συμπεράσματά μου κυρίως από τις εργασίες της αναγνωρισμένης αγγλίδας αρχαιολόγου Jane Harrison. Η Harrison μελέτησε προσεκτικά κάποιες ιδιαίτερες μορφές στην αρχαία ελληνική λαογραφία αποκαλούμενες "ΚΗΡΕΣ" ("KΗΡ" στον ενικό). Κάποιες "Kήρες" απεικονίζονται σε αμφορείς και οι περισσότερες από αυτές μοιάζουν σαν άσχημες νεράιδες ή γιγαντιαίες μέλισσες με ανθρώπινο πρόσωπο. Πρέπει για άλλη μία φορά να θυμηθούμε ότι Έλληνες είχαν μια πολύ ισχυρή τάση να “ανθρωπομορφοποιούν” τα πάντα, από τους Θεούς τους μέχρι και τις πιο αφηρημένες έννοιες. Όπως θα δούμε στη συνέχεια, οι Κήρες είναι στην πραγματικότητα η ανθρωπόμορφη απεικόνιση κάποιων συγκεκριμένων εννοιών ή λεπτοφυών ενεργειών. Με τις Κήρες φαίνεται να σχετίζονται και οι λεγόμενες "Άρπυιες" (τις βλέπουμε στην παρακάτω φωτογραφία σα φτερωτές, χοντροκομμένες γυναίκες).

Η Harrison ερεύνησε τα αρχαία κείμενα και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το Κήρες αντιπροσωπεύουν κυρίως αόρατες, μικροσκοπικές οντότητες ή "ενέργειες". Για παράδειγμα, όταν κάποιος έπεφτε σοβαρά άρρωστος οι αρχαίοι Έλληνες έλεγαν ότι το σώμα του είχε “καταληφθεί” από Κήρες! Και με τη λέξη Κήρες δεν εννοούσαν ακριβώς δαίμονες αλλά μικροοργανισμοί, ιοί! Προς κατάπληξη των σημερινών ιατρών οι αρχαίοι Έλληνες φαίνεται να είχαν συλλάβει την έννοια των ιών χιλιάδες χρόνια πριν!

Εδώ φτάνουμε στην ουσία της έρευνάς μας. Οι Έλληνες είχαν "ανθρωπομορφοποιήσει" όχι μόνο τους ιούς αλλά ακόμη και τις “δονήσεις” της κάθε φευγαλέας στιγμής! Εάν ισχύει αυτό - και όλες οι ενδείξεις συμφωνούν - τότε συναντάμε εδώ μια σαφώς αστρολογική έννοια, και μάλιστα προχωρημένη. Όλοι μας βιώνουμε “καλές” όσο και “κακές” στιγμές στη ζωή μας. Όταν ζούμε κάτι άσχημο είναι γιατί τη συγκεκριμένη στιγμή - σύμφωνα με αρχαίους Έλληνες - έχουν μαζευτεί γύρω μας αόρατες Κήρες, “μολύνοντας” τον αέρα! Μολύνοντας οι Κήρες τον αέρα, η συγκεκριμένη κατάσταση που ζούμε γίνεται δυσμενής και συνεπώς όλα μας πηγαίνουν στραβά! Δεν είναι όλες οι Κήρες κακές, αφού υπάρχουν και καλές τέτοιες! Το σημαντικό είναι ότι οι Κήρες κατά κάποιον τρόπο αντιπροσωπεύουν τις καλές ή κακές αστρολογικές επιδράσεις της στιγμής! Αυτό καταδεικνύουν κάποιοι αρχαίοι αμφορείς και βάζα με Κήρες που απεικονίζεται σε αυτά. Αυτές οι απεικονίσεις οπτικοποιούν αρκετά καλά τη φύση των Κηρών. Η παρακάτω εικόνα μας παρουσιάζει τον Ηρακλή έτοιμο να σκοτώσει μία κακή Κήρα.

Αυτή η Κήρα έχει ένα πολύ άσχημο πρόσωπο και μπορεί να θεωρηθεί είτε σαν κάποιος παθογόνος ιός είτε σαν "κακή δόνηση", σαν "κακή στιγμή". Και στις δύο περιπτώσεις ο Ηρακλής εξοντώνει τον ιό ή την αρνητική δόνηση.

Σε μία άλλη απεικόνιση τώρα - από ένα συμπόσιο που ο μάντης Φινέας έδωσε προς τιμή των αργοναυτών που τον είχαν επισκεφτεί στην εξορία του - βλέπουμε την αναστάτωση και την ταραχή που ήταν ικανές να προκαλέσουν οι Άρπυιες. Σύμφωνα με την ιστορία, όλα έρεαν ομαλά σε αυτό το συμπόσιο, όταν ξαφνικά εμφανίστηκαν οι Άρπυιες που χάλασαν αμέσως την ατμόσφαιρα.

Δεξιά στην απεικόνιση φαίνεται - πάνω στο ανάκλιντρο του - ο ζαλισμένος από το μεθύσι αλλά και σαστισμένος από την άσχημη τροπή του συμποσίου Φινέας, ενώ στη μέση της απεικόνισης κάποιοι αγαθοί δαίμονες (ή οι ίδιοι οι αργοναύτες) κυνηγούν κραδαίνοντας τα σπαθιά τους τις Άρπυιες μακριά προς τη θάλασσα.

Μία άλλη σχετική με Κήρες απεικόνιση πηγάζει από το πιο δραματικό ίσως επεισόδιο της Ιλιάδας: o Αχιλλέας και ο Έκτωρ μονομαχούν μέχρι θανάτου, ενώ ο θεός Ερμής στέκεται ανάμεσα τους κρατώντας μια ζυγαριά και μετρώντας διαρκώς το προς ποιανού μέρος κλίνει η ζυγαριά.

Στα “πιάτα” της ζυγαριάς του θεού Ερμή παρατηρούμε ότι αντί των συνηθισμένων βαρών υπάρχουν δύο Κήρες. Αυτές οι Κήρες αντιπροσωπεύουν τη "φευγαλέα Ειμαρμένη" του κάθε ενός από τους δύο αυτούς ήρωες, την Ειμαρμένη του όπως αυτή διαμορφώνεται και αλλάζει διαρκώς πάνω στη μάχη - μέχρι τη στιγμή που κάποια στιγμή ένα μοιραίο χτύπημα θα κόψει το νήμα της ζωής του ενός από τους δύο ήρωες! Είναι συγκλονιστική αυτή η εικόνα και θα μπορούσαμε να πούμε ότι κατά κάποιον τρόπο η ζυγαριά του Ερμή και οι διαφορετικές Κήρες που μπαίνουν ανά πάσα στιγμή στα "πιάτα" της αντιπροσωπεύουν τα γενέθλια ωροσκόπια των δύο ανδρών και τις διελεύσεις τους, τη συγκεκριμένη στιγμή της μονομαχίας!

Πέρα από τις Κήρες, μία άλλη σημαντική αστρολογική φιγούρα στην αρχαιότητα θα μπορούσε να θεωρηθεί εκείνη του Διόνυσου! Οι ιστορικοί και οι αρχαιολόγοι συμφωνούν ότι ο Διόνυσος και ο Ορφέας (που στην πραγματικότητα είναι μια άλλη προσωποποίηση του Διόνυσου) είναι οι πιο αινιγματικοί Θεοί στο ελληνικό Πάνθεον. Θυμηθείτε ότι ο Διόνυσος εθεωρείτο σαν ο Θεός της "αυξητικής δύναμης" της φύσης, ο Θεός που βοηθούσε τη βλάστηση αλλά τα πλάσματα να αυξηθούν, να αναπτυχθούν και να ευημερήσουν. Κατά συνέπεια, ο Διόνυσος προσωποποιεί τις “χθόνιες” ζωτικές δυνάμεις της φύσης.

Το αξιοσημείωτο είναι ότι οι Έλληνες χρησιμοποίησαν τέσσερις διακριτικές μορφές για να απεικονίσουν το Διόνυσος: σαν ταύρο, σα λιοντάρι, σαν αετό και σα μεθυσμένο, εκστασιασμένο άνθρωπο! Τώρα, προφανώς αυτές οι τέσσερις αντιπροσωπεύσεις έχουν να κάνουν με τα τέσσερα ζώδια του σταθερού σταυρού (Ταύρος, Λέων, Σκορπιός και Υδροχόος. Ο αετός αντιπροσωπεύει το Σκορπιό, δεδομένου ότι είναι το εναλλακτικό απόκρυφο σύμβολό του ενώ το μεθυσμένο - και έτσι εν δυνάμει υπερβατικό - άτομο αντιπροσωπεύει τον Υδροχόο). Ποιο είναι, όμως, το βαθύτερο νόημα όλων αυτών;

Σήμερα ξέρουμε ότι ο προσδιορισμός της διάρκειας του έτους ήταν πρωταρχικής σημασίας στην αρχαιότητα (σκεφτείτε μόνο τα μεγαλιθικά μνημεία τύπου Stonehedge, που αναγέρθηκαν για τέτοιους σκοπούς). Στη μακρινή αρχαιότητα οι ισημερίες και τα ηλιοστάσια λάμβαναν χώρα στα ζώδια του Ταύρου, του Λέοντα, του Σκορπιού και του Υδροχόου. Κατά συνέπεια, αυτά τα 4 ζώδια αποτελούσαν για τους αρχαίους τις τέσσερις "πύλες" που άνοιγαν τις αντίστοιχες εποχές.

Η θεωρία των "τεσσάρων πυλών" αναπτύχθηκε κυρίως από τον επιφανή γαλλο - αμερικάνο αστρολόγο Dane Rudhyar. Σύμφωνα με αυτόν τα τέσσερα σταθερά ζώδια αντιπροσωπεύουν την απελευθέρωση των τεσσάρων θεμελιωδών συμπαντικών δυνάμεων:
  • H δύναμη που απελευθερώνεται για να σχηματιστεί το άτομο (Ταύρος).
  • Η δύναμη που απελευθερώνονται από το άτομο (Λέων).
  • Η δύναμη που απελευθερώνεται για να σχηματιστεί το συμπαντικό άτομο (Σκορπιός)
  • Και τέλος, η δύναμη που απελευθερώνεται από το συμπαντικό άτομο (Υδροχόος).
Η υπόθεσή μου είναι ότι Διόνυσος είναι μία σύνθετη μορφή που εκπροσωπεί και τις τέσσερις αυτές συμπαντικές δυνάμεις, και ανάλογα με την περίπτωση παίρνει τη μία ή την άλλη μορφή. Παραδόξως, το ίδιο θέμα των τεσσάρων σταθερών ζωδίων επαναλαμβάνεται στα Ευαγγέλια, ενώ το συναντάμε σε πολλές βυζαντινές εικόνες - με τους τέσσερις αποστόλους να παίρνουν τη θέση των τεσσάρων μεταμορφώσεων του Διόνυσου.


Από όσα είπαμε μέχρι τώρα γίνεται προφανές ότι οι Έλληνες είχαν αναπτύξει μια φιλοσοφία και μια θρησκεία που περιέλαβαν διάφορες αστρολογικές - στην ουσία - έννοιες. Αν και μέχρι τον τρίτο αιώνα π.χ. η αστρολογία δεν ήταν ιδιαίτερα διαδομένη στην Ελλάδα, έχουμε ενδείξεις ότι ορισμένοι Έλληνες σκέφτονταν αστρολογικά ήδη κατά τη διάρκεια της αρχαϊκής περιόδου! Ο Όμηρος, για παράδειγμα, εικάζει σε πολλούς στίχους του (γραμμένους γύρω στον 8ο αιώνα π.Χ.) ότι το πεπρωμένο του κάθε ατόμου προκαθορίζεται. Αλλά αυτό που μας εκπλήσσει πραγματικά είναι ένας στίχος του που άνετα θα μπορούσε να αποτελεί αστρολογική δήλωση!

Λέει ο Όμηρος (σε ελεύθερη μετάφραση):

"Αν και ο Πολυδάμας και ο ‘Έκτωρ γεννήθηκαν την ίδια βραδιά, οι μοίρες τους διαφέρουν πολύ"!

Αναμφισβήτητα, αυτή θα μπορούσε να θεωρηθεί σα μία αστρολογική δήλωση. Ο Όμηρος φέρεται να γεννήθηκε στην Ιωνία, σε μια περιοχή που είχε στενές επαφές με τη Μέση Ανατολή. Η δήλωσή του δεν είναι η μοναδική αστρολογική που συναντάμε στην αρχαϊκή ελληνική λογοτεχνία. Οι Ορφικοί Ύμνοι (που κάποιοι υποστηρίζουν ότι γράφτηκαν πριν και από τα έπη Ομήρου, αν και έχουν υποστεί μακραίωνες επεμβάσεις) έχουν αρκετές αστρολογικές αναφορές.

Στον "Ύμνο στα Αστέρια" για παράδειγμα, υπάρχει ένας στίχος που λέει τα εξής:

"Aστέρια, εσείς που καθορίζετε τη μοίρα όλων...".

Αυτό αποτελεί κάτι περισσότερο από μια ρητή αστρολογική δήλωση. Έπειτα, μια τρίτη μαρτυρία συναντάμε στα Έργα και Ημέρες του Ησίοδου, σε ένα έργο που γράφτηκε περίπου στο 690 π.Χ. Αυτό το βιβλίο δίνει οδηγίες στους αγρότες για το πότε είναι η κατάλληλη περίοδος για να κάνουν συγκεκριμένες γεωργικές εργασίες, ανάλογα με τις φάσεις του φεγγαριού και τις ανόδους των άστρων στον ορίζοντα. Τέτοιου είδους συμβουλές όμως έχουν έναν αστρολογικό χαρακτήρα. Ακόμη και o Πλάτωνας, ο πιο επιφανής φιλόσοφος, ανέπτυξε φιλοσοφικές θεωρήσεις συγγενικές προς την αστρολογία.

Η πιο προφανής από αυτές είναι η έννοια της σχέσης της ανθρώπινης ψυχής με τα αστέρια. Σύμφωνα με Πλάτωνα ο δημιουργός φέρνει στη Γη τόσες ψυχές όσα είναι και τα αστέρια. Κατόπιν, όταν η κάθε ψυχή μπει σε ένα ανθρώπινο σώμα υπόκειται στις δοκιμασίες της ανθρώπινης υπόστασης. Εάν κατορθώσει να κυριαρχήσει στα ανθρώπινα πάθη η ψυχή επιστρέφει θριαμβεύτρια μετά στο προκαθορισμένο της αστέρι. Κατά συνέπεια, κάθε αστέρι που βλέπουμε τη νύχτα στον ουρανό είναι η ψυχή ενός ανθρώπου. Μάλιστα, τα φωτεινότερα αστέρια είναι οι ψυχές των πιο ενάρετων ανθρώπων, που κυριάρχησαν απόλυτα στα ανθρώπινα πάθη τους.

Έτσι, ο Πλάτων μας διδάσκει ότι η ψυχή είναι αθάνατη και ενσαρκώνεται στα ανθρώπινα πλάσματα μέσα από τα αστέρια. Και αυτή είναι πάλι μια αστρολογική έννοια. Από τον Πλάτωνα και έπειτα η αστρολογία άρχισε σταδιακά να διαδίδεται στην Ελλάδα και η φιλοσοφία της διαπέρασε τα πάντα, ιδιαίτερα την έννοια του πεπρωμένου. Το σημαντικό συμπέρασμα είναι ότι Έλληνες - ακόμα κι αν δεν ανέπτυξαν αυτογενώς την ωροσκοπιακή αστρολογία και επομένως χωρίς να έχουν τα κατάλληλα εργαλεία στη διάθεση τους - είχαν ενσωματώσει μέσα στη λαϊκή τους παράδοση, αιώνες πριν από την επίσημη διάδοση της αστρολογίας στην Ελλάδα, κάποιες εξαιρετικά πλούσιες και εξελιγμένες αστρολογικές έννοιες! 

Θωμάς Γαζής
Copyright: Θωμάς Δ. Γαζής


(Το άρθρο αυτό αποτελεί μέρος μίας διάλεξης με τίτλο: “La libre consideracion del destino en los pensadores griegos” που έδωσε ο Θωμάς Γαζής το 1998 στο διεθνές αστρολογικό συνέδριο που έγινε στην Arousa της Ισπανίας).



Δευτέρα 12 Ιανουαρίου 2009

Ιστορία της αστρολογίας στη σύγχρονη Ελλάδα

                              


                                                 Μια σύντομη ανασκόπηση

H ιστορία της σύγχρονης Ελληνικής αστρολογίας θα μπορούσε να συνοψιστεί σε μία μόνο πρόταση: η εμπορική της πλευρά έχει κυριαρχήσει συντριπτικά πάνω στην ποιοτική εκείνη. Η αστρολογία των εβδομαδιαίων/ μηνιαίων προβλέψεων, του ανάδρομου Ερμή και των εκλείψεων έχει αναπτυχθεί υπέρμετρα στην Ελλάδα και ενδιαφέρει εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπων.  Από την άλλη, η αστρολογία με Παιδεία (που είναι η αληθινή Αστρολογία) φαίνεται να έχει μικρή απήχηση στο Ελληνικό κοινό. Οι εγχώριοι εμπορικοί αστρολόγοι έχουν αναδειχθεί σε διασημότητες ενώ οι καλλιεργημένοι κορυφαίοι αστρολόγοι της διεθνούς αστρολογικής σκηνής (όπως π.χ. οι Robert Hand, Liz Greene, Richard Tarnas, Dane Rudhyar κ.λ.π.) είναι ονόματα που δεν λένε πολλά στον κόσμο! Ούτε καν τα βιβλία τους (που είναι πολυδιαβασμένα παγκόσμια και αποτελούν βιβλία αναφοράς για τους περισσότερους Αστρολόγους του κόσμου) δεν έχουν μεταφραστεί ακόμη στα Ελληνικά.  Βλέπετε, στη χώρα μας δεν υπάρχει η σχετική ζήτηση …

Πιστεύω ότι η παραπάνω εισαγωγή ήταν απαραίτητη για να καταλάβετε το σε ποια ακριβώς αστρολογία αναφερόμαστε εδώ. Γιατί σε τελική ανάλυση, την ιστορία της Ελληνικής Αστρολογίας δεν την γράφουν οι εφήμεροι αστρολόγοι των προβλέψεων και των πρωινών μαγκαζίνο αλλά οι αληθινοί/ές Αστρολόγοι, εκείνοι/ες που έχουν καλλιέργεια, που ερευνούν και παράγουν αυθεντικό και ουσιαστικό έργο! Οι Αστρολόγοι δηλαδή που εξυψώνουν και τιμούν την Αστρολογία στη χώρα μας! Σε αυτούς/ές θα αναφερθούμε εδώ!


Παρ’ όλη τη σημερινή της ένδεια, η αστρολογία στην Ελλάδα έχει ένα ιδιαίτερα πλούσιο και ένδοξο παρελθόν! Η εξελιγμένη  ωροσκοπιακή αστρολογία που ασκούμε σήμερα έχει τις ρίζες της στην Ελληνιστική Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Σε εκείνη (κυρίως) τη θαυμαστή «κοσμόπολη» της αρχαιότητας φαίνεται ότι γεννήθηκε και αναπτύχθηκε η λεγόμενη «ωροσκοπιακή αστρολογία», περίπου πριν από 2200 χρόνια. Οι κορυφαίοι αστρολόγοι της ύστερης αρχαιότητας (Πτολεμαίος, Δωρόθεος, Ουάλης κ.λ.π.)  ήταν ελληνόφωνοι.  Στη συνέχεια, η σκυτάλη πέρασε στο Βυζάντιο, το οποίο έβγαλε και αυτό κορυφαίους σε παγκόσμιο επίπεδο αστρολόγους, όπως ο Ρητόριος, ο Ευτόκιος, ή ο Στέφανος ο Φιλόσοφος, ο Ψελλός, ο Γρηγοράς, ο Αβράμιος κ.λ.π.

Με μια τέτοια τεράστια κληρονομιά στην πλάτη μας, είναι απορίας άξιον το γιατί η σύγχρονη Ελληνική αστρολογία δεν ανήκει στις κορυφαίες του κόσμου! Ο βασικός λόγος είναι ότι υπήρξε μεν μία μεγάλη άνθιση της αστρολογίας στον Ελληνιστικό / Βυζαντινό κόσμο αλλά την άνθιση αυτή την ακολούθησε ένας σκοτεινός μεσαίωνας, που κράτησε περίπου 400 ολόκληρα χρόνια! Βλέπετε, το 1453 η κοσμόπολη του Βυζαντίου η Κωνσταντινούπολη καταλήφθηκε στρατιωτικά από τους Οθωμανούς Τούρκους. Για περίπου 4 αιώνες η Ελλάδα και ο Ελληνικός κόσμος  παρέμειναν κάτω από την κυριαρχία των Οθωμανών - τους οποίους απασχολούσε περισσότερο η στρατιωτική και πολιτική τους επιβολή παρά η πνευματική τους εξέλιξη. Κάτω από τις δύσκολες συνθήκες της σκλαβιάς, η ενασχόληση με την αστρολογία μετατράπηκε σε περιττή πολυτέλεια. Επιπλέον, ο τόπος μας αποκόπηκε στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας από την υπόλοιπη Δύση και δεν έζησε ούτε Αναγέννηση ούτε Διαφωτισμό - με αποτέλεσμα να οδηγηθεί σε έναν γενικότερο πνευματικό μαρασμό.


Υπάρχουν αναφορές στη βιβλιογραφία για το ότι κάποιοι αστρολόγοι (κυρίως Άραβες) δραστηριοποιούνταν στην Οθωμανική αυτοκρατορία, πρωτίστως όμως στην υπηρεσία του σουλτάνου. Η αστρολογία δεν φαίνεται να καλλιεργήθηκε ιδιαίτερα στον Ελλαδικό χώρο, στα 400 χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας (προσωπικά, δεν έχω βρει κάποιο σχετικό στοιχείο).  Έτσι, όταν η Ελλάδα άρχισε να απελευθερώνεται (το 1821) η αστρολογία είχε προ πολλού ξεχαστεί στη χώρα μας.

Από εκεί και έπειτα, ακολούθησε μια εκατονταετία όπου και πάλι η αστρολογία μοιάζει απούσα από την Ελλάδα. Ο εξουθενωτικός αγώνας επιβίωσης της χώρας μας, η φτώχεια, η έλλειψη σχετικών βιβλίων και φορέων δεν βοήθησαν να αναπτυχθούν γόνιμες συνθήκες γι’ αυτήν. Έτσι, μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα η αστρολογία παρέμεινε σχετικά άγνωστη στη χώρα μας. Σκεφτείτε ότι βρήκα τυχαία στην Εθνική Βιβλιοθήκη μια μεγάλης κυκλοφορίας ελληνική εφημερίδα από τις αρχές της δεκαετίας του 1930, που είχε ρεπορτάζ για την αστρολογία, αναφέροντας ότι αυτή είναι: «μια μαγική τέχνη που ασκείται από τους ιθαγενείς στην Αφρική»!

 

                         Η αναγέννηση της αστρολογίας στη σύγχρονη Ελλάδα

Το πρώτο λιθαράκι στην πορεία αναβίωσης της αστρολογίας στη χώρα μας φαίνεται ότι μπήκε το 1936, όταν ο Έλληνας μηχανικός (σπουδαγμένος στη Γερμανία) και εσωτεριστής  Πέτρος Γράβιγγερ έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο «Πρακτικό εγχειρίδιο Αστρολογίας», αρκετά ποιοτικό και προχωρημένο για εκείνα τα χρόνια. Το βιβλίο αυτό έριξε τους πρώτους αστρολογικούς σπόρους στη μεσοπολεμική Ελληνική κοινωνία. Διαδόθηκε κυρίως στους κύκλους του εσωτερισμού αλλά παρέμεινε σχετικά άγνωστο στον πολύ κόσμο. Επομένως, δεν συνέβαλε ιδιαίτερα στη διάδοση της αστρολογίας στη χώρα μας (τα τελευταία χρόνια προέκυψε καινούργιο ενδιαφέρον γι’ αυτό και το βιβλίο ανατυπώθηκε).

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η αναγέννηση της αστρολογίας στη χώρα μας υπήρξε σε μεγάλο βαθμό γυναικεία υπόθεση. Προέκυψε μέσα από τις πρωτοβουλίες είτε κάποιων αξιομνημόνευτων γυναικών είτε κάποιων γυναικείων «χώρων»! Για παράδειγμα, το παλαιότερα περιοδικό που έχει πέσει στα χέρια μου με αστρολογικές προβλέψεις είναι το γυναικείο περιοδικό «Γυναίκα»! Ήδη από το 1950 η «Γυναίκα» έβαζε αστρολογικές προβλέψεις για το καθένα από τα 12 ζώδια  (χωρίζοντας μάλιστα το κάθε ζώδιο σε 3 δεκαήμερα και κάνοντας ξεχωριστές προβλέψεις για το καθένα από αυτά τα δεκαήμερα)! Δεν γνωρίζω αν και άλλα Ελληνικά περιοδικά ή εφημερίδες έβαζαν αστρολογικές προβλέψεις πριν από τη  «Γυναίκα» (το θεωρώ λιγάκι απίθανο, γιατί ο Β‘ παγκόσμιος πόλεμος και ο λεγόμενος «εμφύλιος» είχαν προκαλέσει μεγάλη εξαθλίωση στη χώρα μας). Μετά τη «Γυναίκα» όμως άρχισαν να βάζουν στήλες αστρολογίας όλα σχεδόν τα  περιοδικά - όπως και αρκετές εφημερίδες! Ουσιαστικά λοιπόν την πρώτη μαζική διάδοση και εκλαΐκευση της αστρολογίας στην Ελλάδα την οφείλουμε σε αυτά τα περιοδικά και τις εφημερίδες της δεκαετίας του 1950 (το διαδίκτυο απείχε ακόμη πολλές δεκαετίες στο μέλλον!)  


Η ουσιαστική αναγέννηση πάντως της αστρολογίας στην Ελλάδα συνέβη στη δεκαετία του ’60 και υπεύθυνη γι’ αυτήν ήταν μία γυναίκα. Μιλάμε εδώ για την «μητριάρχισσα» της σύγχρονης Ελληνικής αστρολογίας, τη θρυλική Μαρία Μεταλλινού (1928 - 1974)! Στα νεανικά της χρόνια η  Μεταλλινού είχε πάει στην Αγγλία για να σπουδάσει αρχιτέκτονας μηχανικός. Η αστρολογία ήταν ήδη αρκετά διαδεδομένη τότε στην Αγγλία (θα λέγαμε ότι αυτή η χώρα ήταν το επίκεντρο της αστρολογίας παγκόσμια τότε). Και η Μεταλλινού σαν Υδροχόος φαίνεται να ενδιαφέρθηκε περισσότερο για την αστρολογία παρά για την αρχιτεκτονική. Έτσι, ξεκίνησε να παρακολουθεί την περιβόητη αστρολογική σχολή «Faculty of Astrological Studies» (και κατά δική της δήλωση, είχε σα δάσκαλο της τον θρυλικό Charles Carter!)

Στα 5 χρόνια που παρέμεινε η Μεταλλινού στην Αγγλία θα πρέπει να απέκτησε σημαντικές αστρολογικές γνώσεις! Επιστρέφοντας δε στην Ελλάδα έφερε όλον αυτόν τον πλούτο γνώσεων στη φτωχή τότε αστρολογικά χώρα μας! Μαζί έφερε και το όραμα της να βγάλει ένα Ελληνικό αστρολογικό περιοδικό, σαν αυτά που έβλεπε στην Αγγλία. Και τελικά χάρη στο πείσμα της και στις άοκνες προσπάθειες της κατάφερε και έβγαλε το πρώτο αστρολογικό περιοδικό στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας! Μιλάμε για το «Ωροσκόπιο», που εμφανίστηκε στα περίπτερα το 1969. Επιτέλους, υπήρχε και στη χώρα μας ένα καθαρά αστρολογικό περιοδικό, που απευθυνόταν  σε όλον τον κόσμο! Η Μεταλλινού ήταν και η πρώτη αστρολόγος που βγήκε στην εθνική τηλεόραση και μίλησε στο κοινό για την ουράνια τέχνη μας. Έπαιξε λοιπόν καίριο ρόλο στη διάδοση της αστρολογίας στη χώρα μας. Η ίδια όμως έφυγε πρόωρα από τη ζωή το 1974.

 

Μπορεί να σας φανεί παράδοξο, αλλά ένας αστρονόμος βοήθησε σημαντικά την αστρολογία στην περίοδο αυτή. Μιλάμε για τον Κωνσταντίνο Χασάπη (τον κορυφαίο ίσως αστρονόμο στην Ελλάδα του 20ου αιώνα). Σύμφωνα με όσα μου διηγήθηκε η Θεοδώρα Ντάκου (που ήταν τότε βοηθός της Μεταλλινού) τα χρόνια εκείνα δεν είχαν τρόπο να υπολογίζουν τις θέσεις των πλανητών. Προσωπικοί υπολογιστές δεν υπήρχαν φυσικά ενώ δεν είχαν βγει ακόμη οι πολύ δημοφιλείς αργότερα πλανητικές «εφημερίδες» Michelsen. Οι μόνοι που διέθεταν «καταλόγους» με τις ζωδιακές θέσεις των πλανητών σε οποιαδήποτε ημερομηνία (του κοντινού παρελθόντος ή μέλλοντος) ήταν οι αστρονόμοι. Και κατά μία μαγική «συγχρονικότητα», διευθυντής του Αστεροσκοπείου Αθηνών ήταν τότε ο Κωνσταντίνος Χασάπης! Ο δόκτωρ Χασάπης (1914 -1972) αγαπούσε την Αστρολογία και βοήθησε τη Μεταλλινού στους αστρολογικούς υπολογισμούς - και πιθανώς και στις αστρολογικές ερμηνείες!

Αρκεί να διαβάσετε μία μόνο παράγραφο από το εξαίρετο βιβλίο του Χασάπη «Σύγχρονος εκλαϊκευμένη αστρονομία» για να καταλάβετε το πόσο είχε στην καρδιά του την αστρολογία. Στην σελίδα 112 αυτού του βιβλίου γράφει (με τον κίνδυνο πάντα της αποδοκιμασίας από την πλευρά της επιστημονικής κοινότητας):

 «Αυτά που συμβαίνουν δεν είναι μόνον εκπληκτικά, αλλά γεννούν τόσα και τόσα ερωτήματα. Είναι φαινόμενα που φέρουν εις την μνήμη μας την μητέρα της Αστρονομίας, την Αστρολογίαν και τα διδάγματα της. Διότι εκείνη υποστήριζε κατά τρόπον αποκρυφιστικόν ότι όλα εδώ εις τον πλανήτη μας υπόκεινται εις την επίδρασιν του περιβάλλοντος Σύμπαντος, ενώ τα διάφορα φαινόμενα της ζωής των ανθρώπων συνδέονται με τους πλανήτας, με την Σελήνην, με τον Ήλιον. Η ορθόδοξος Επιστήμη, παν άλλο παρά απέδειξε όλα αυτά. Οφείλομεν όμως να ομολογήσωμεν ότι η Αστρονομία, με τας τελευταίας της διαπιστώσεις, ηθέλησε φαίνεται να δικαιώσει κάπως την μυστικοπαθή μητέρα της…».

 

Μετά το θάνατο της Μαρίας Μεταλλινού η στενή συνεργάτης της Θεοδώρα Ντάκου ίδρυσε το 1975 το ιστορικό πλέον αστρολογικό περιοδικό «Ουρανός», το οποίο βασίστηκε στους συνδρομητές του (η Ντάκου έκανε δωρεάν ερμηνεία ωροσκοπίου σε κάθε συνδρομητή του περιοδικού). Αναμφίβολα, ο «Ουρανός» ήταν ποιοτικά ανώτερος από το «Ωροσκόπιο». Δημοσίευε άκρως ποιοτικά και πρωτοπόρα αστρολογικά άρθρα (κείμενα του Dane Rudhyar μεταφρασμένα στα Ελληνικά, ένα ένθετο 8 σελίδων ανά τεύχος παρμένο από το βιβλίο «Α handbook for the Humanistic astrologer» του Michael Meyer, ιατρική/ψυχολογική αστρολογία κ.λ.π.) Ο «Ουρανός» συνέχισε να εκδίδεται μέχρι το 1982. Είναι αναμφίβολα το καλύτερο αστρολογικό περιοδικό που κυκλοφόρησε ποτέ στην Ελλάδα.

Η Θεοδώρα Ντάκου δραστηριοποιήθηκε και στη διεθνή αστρολογική σκηνή. Τη συναντάμε έτσι στο μεγάλο γαλλικό αστρολογικό συνέδριο που έγινε το 1980 στη Νίκαιας στη Γαλλία. Σε εκείνο το συνέδριο - και υπό την παρουσία βασικά Γάλλων και Ιταλών αστρολόγων - γεννήθηκε η ιδέα δημιουργίας ενός παν-μεσογειακού αστρολογικού φορέα, που τον ονόμασαν «F.I.M.A.» («Fédération Internationale Méditerranéenne d' Astrologie»). Στο όνομα αυτού του φορέα, η Ντάκου διοργάνωσε το 1982 στην Αθήνα το ιστορικό για τη χώρα μας παν -μεσογειακό αστρολογικό συνέδριο, με τη συμμετοχή ανάμεσα σε άλλους των Jacques Halbronn, Fernanda Nosenzo και
Georges Dupeyron. Αυτό ήταν ουσιαστικά το πρώτο διεθνές αστρολογικό συνέδριο που διοργανώθηκε ποτέ στη σύγχρονη Ελλάδα. Δεν είχε όμως συνέχεια και η F.I.M.A. διαλύθηκε λίγο μετά.

Η Ντάκου έγραψε κάποια από τα πιο ποιοτικά και πολυδιαβασμένα από το Ελληνικό κοινό βιβλία, τα οποία διαπνέονται κυρίως από τις αρχές της «ανθρωπιστικής» αστρολογίας («Βασικά στοιχεία για την τέχνη της Αστρολογίας», «Η μεγάλη σύνοδος του 2000», «Οι 360 μοίρες του ζωδιακού», «Χείρωνας ο Ευαγγελιστής της Νέας Εποχής», «Στην Εποχή του Υδροχόου» κ.α.) Άνοιξε δε και αστρολογική σχολή, συνεργαζόμενη με ονόματα όπως η Καλλιόπη Μούνδρου. Από τη σχολή της βγήκαν πολλοί/ές από τους/τις αστρολόγους που έμελλαν να κυριαρχήσουν εμπορικά στην Ελληνική αστρολογική σκηνή, στα τέλη του 20ου - αρχές 21ου αιώνα.

Αυτή η άκρατη πάντως εμπορικοποίηση των μαθητών της Ντάκου προκάλεσε ένα είδος πίκρας στην ίδια. Και κάπου σε αυτή τη φάση, η μετεωρική πορεία των Μεταλλινού - Ντάκου μοιάζει να πέφτει στο κενό. Βλέπετε, δεν υπήρξε μια ανάλογη ποιοτική συνέχεια από τους ανθρώπους που συνεργάστηκαν με τις δύο αυτές μεγάλες κυρίες της Ελληνικής αστρολογίας, από τους μαθητές τους κ.λ.π.

 

Από εκείνη την εποχή, είναι άξια μνείας και η Γιώτα Καλογερά (πρώην ασυρματίστρια του εμπορικού ναυτικού), η οποία ίδρυσε μία αξιόλογη αστρολογική σχολή στο κέντρο της Αθήνας, που την παρακολούθησε πληθώρα μαθητών. Το 1985 έβγαλε το περιοδικό «Πλανήτες και ζώδια» (το οποίο στην πορεία μετονομάστηκε σε «Ή Αστρολογία σήμερα»). Έβγαλε πάνω από 10 βιβλία και βιβλιαράκια, όπως «Οι Πλανητικές διελεύσεις», «Η επιρροή των Όψεων», «Καρμικό Ωροσκόπιο», «Καρμική Αστρολογία» και τη σειρά “Οι Προφητείες του Σύμπαντος Κόσμου” (τα βιβλία της περιέχουν έντονες πινελιές εσωτερισμού).


Λιγάκι μεταγενέστερος είναι ο Χρήστος Παΐζης, ένας ακαδημαϊκού επιπέδου αστρολόγος που υποστηρίχτηκε από συγκεκριμένους χώρους και έτυχε τιμών και αξιωμάτων. Ο Παΐζης είχε κάνει μακροσκελείς σπουδές και έφτασε να γίνει Διδάκτωρ Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών! Παράλληλα, είχε ασχοληθεί διεξοδικά με την αστρολογία. Συνεργάστηκε με τα περιοδικά «Αστρολόγος» και «Ζωή και Ζώδια» (τα άρθρα του ήταν τα καλύτερα που δημοσιεύτηκαν ποτέ σε αυτά τα «ποπ» περιοδικά). Παραγωγικότατος, έγραψε πάνω από 60 βιβλιαράκια και βιβλία αστρολογίας, όπως: «Η Δομοαξονική Ερμηνεία των Όψεων», «Ηλιακή και Σεληνιακή Επιστροφή», «Εισαγωγή Στην Τέχνη Της Αστρολογίας», «Αστρολογία και Κοσμοβιολογία», «Καρμική και Δραγώνιος Αστρολογία», «Θέματα αρχαίας Ελληνικής αστρολογίας», «Εσωτερική Αστρολογία» κ.λ.π. Ο Παΐζης έφυγε απροσδόκητα από τη ζωή στις αρχές του 2015.

 

Βρισκόμαστε πλέον στη δεκαετία του ’80. Η χώρα μας περνάει μία φάση οικονομικής άνθισης (πρωτοφανούς για τη λεγόμενη «ψωροκώσταινα»). Στο δεύτερο μισό αυτής της δεκαετίας συνέβη ένα μεγάλο εκδοτικό «μπουμ»! Πολλά καινούργια περιοδικά και εφημερίδες άρχισαν να βγαίνουν στα περίπτερα. Περιοδικά που σε αυτή τη φάση άρχισαν να παραχωρούν «σαλόνια» ολόκληρα στις αστρολογικές προβλέψεις, στην Αφροδίτη στα ζώδια κ.λ.π. Το 1989 βγήκαν στον αέρα και οι πρώτοι ιδιωτικοί τηλεοπτικοί σταθμοί, στα πρωινά  «μαγκαζίνο» των οποίων έβγαιναν διάφορες κυρίες (πρωτίστως) που παρουσίαζαν στον κόσμο αστρολογικές προβλέψεις ημέρας/ εβδομάδας κ.λ.π. Μέσα από τα «μαγκαζίνο» αυτά προέκυψαν οι πρώτες/οι «σελέμπριτι» αστρολόγοι στη χώρα μας!

Λίγο μετά παρουσιάστηκαν στα περίπτερα τα «ποπ» αστρολογικά περιοδικά, στα οποία έγραφαν οι ίδιοι οι αστρολόγοι «φίρμες» των τηλεοπτικών μαγκαζίνο. Τα περιοδικά αυτά πρωταγωνιστούσαν στις δεκαετίες του 1990 και του 2000. Σκεφθείτε ότι έφτασαν να πουλούν ακόμη και εκατοντάδες χιλιάδες αντίτυπα! Και πάλι όμως προωθούσαν μία επιφανειακού χαρακτήρα αστρολογία - ενώ τουλάχιστον οι μισές σελίδες αυτών των περιοδικών ήταν γεμάτες διαφημίσεις τηλεφωνικών αστρολογικών υπηρεσιών «90 11»! Με τον ερχομό βέβαια της δεκαετίας του 2010  (όπου μπορούσε πλέον κανείς να βρει στο διαδίκτυο ότι αστρολογικό θέμα τον ενδιέφερε) τα περιοδικά αυτά έπαψαν να παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο και πολλά έκλεισαν.

Εξετάζοντας εκ των υστέρων τον ρόλο που έπαιξαν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στις δεκαετίες ’90 και ‘00 (τα περιοδικά και η τηλεόραση κυρίως), θα λέγαμε ότι αυτός ήταν θετικός μέχρι κάποιο σημείο. Τα Μ.Μ.Ε. μετέφεραν μαζικά την αστρολογία σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Άνθρωποι που δεν είχαν ακούσει ποτέ τίποτε γι’ αυτήν ασχολήθηκαν μαζί της, ενδιαφέρθηκαν να μάθουν τον Ωροσκόπο τους κ.λ.π. Το αρνητικό σε όλα αυτά είναι ότι την πρόσβαση στα Μ.Μ.Ε.  τη μονοπώλησαν άνθρωποι που υπερ-εμπορευματοποίησαν  την αστρολογία και προέβαλαν κατά κόρον το πιο ανάλαφρο κομμάτι της.

Αντίθετα, στους κορυφαίους Έλληνες Αστρολόγους, αυτούς με Παιδεία και Γνώση δεν δόθηκαν ευκαιρίες προβολής από τα Μ.Μ.Ε.  Έτσι, δεν προωθήθηκε  η ποιοτική Αστρολογία - η οποία έμεινε τελικά πίσω στη χώρα μας. Ο κόσμος συνέχισε να αναμασά επί δεκαετίες τη «φλούδα» της αστρολογίας (εβδομαδιαίες, μηνιαίες προβλέψεις, ανάδρομος Ερμής κ.λ.π.) χωρίς να πηγαίνει βαθύτερα. Αγνοούσε ότι κάτω από αυτή τη φλούδα κρυβόταν ένας εξαιρετικά πλούσιος και εύγεστος «καρπός»! Το φταίξιμο βέβαια δεν είναι των απλών ανθρώπων, που είχαν έρθει στην αστρολογία διψασμένοι να μάθουν όσο το δυνατόν περισσότερα γι’ αυτήν. Την κατάσταση αυτή την καλλιέργησαν και τη συντήρησαν βασικά οι εμπορικοί αστρολόγοι, οι οποίοι είτε αγνοούσαν και αυτοί (λόγω έλλειψης Παιδείας) το πόσο πλούσιος είναι ο «καρπός» της αστρολογίας είτε τον αποσιώπησαν σκόπιμα τον «καρπό» αυτό - έτσι ώστε ο κόσμος να επικεντρωθεί αποκλειστικά στην ανάλαφρη αστρολογία που του προσέφεραν οι ίδιοι, με απώτερο σκοπό να μείνει η «πίτα» αποκλειστικά στα δικά τους χέρια.

Το αποτέλεσμα ήταν ότι η Αστρολογία με Παιδεία μετατράπηκε κατά κάποιον τρόπο σε «εξωτικό είδος» ενώ όσοι την ασκούσαν παρέμειναν γενικά ξεκομμένοι από το αστρολογικό κοινό. Αυτό είναι ένα γεγονός ιδιαίτερης «βαρύτητας», στο οποίο θα πρέπει να σταθούμε και να αναρωτηθούμε το τι οφείλουμε να κάνουμε για να το αλλάξουμε! Γιατί η συγκεκριμένη κατάσταση (που συνεχίζεται μέχρι σήμερα) δημιούργησε συνθήκες πνευματικής «στειρότητας» και λειτούργησε ανασταλτικά για την πρόοδο της αστρολογίας στη χώρα μας.

Όπως εξήγησα βέβαια, η ευθύνη ανήκει στους αστρολόγους του εμπορικο/κερδοσκοπικού κυκλώματος, που θεώρησαν μικρόνοα ότι η όποια προβολή των άξιων Ελλήνων αστρολόγων θα είχε αρνητικό αντίκτυπο στον δικό τους «τζίρο»! Έτσι, Έλληνες Αστρολόγοι παγκόσμιας εμβέλειας έχουν σκόπιμα «απενεργοποιηθεί» στη χώρα μας και οδηγηθεί στην αφάνεια!

Σε αντίθεση λοιπόν με ότι συμβαίνει σε άλλες χώρες, οι άνθρωποι που ασχολούνται στην Ελλάδα με την ουσία, με τον «καρπό» της Αστρολογίας, άνθρωποι καλλιεργημένοι, που κάνουν έρευνα και γράφουν πρωτότυπα και αυθεντικά αστρολογικά άρθρα και βιβλία, όχι μόνο δεν τιμώνται στη χώρα μας αλλά έχουν τεθεί στο περιθώριο, μετατρεπόμενοι κατά κάποιον τρόπο σε «γραφικές» φιγούρες. Αυτοί όμως είναι στην πραγματικότητα οι καλύτεροι Έλληνες Αστρολόγοι και - αποδίδοντας τους τον ελάχιστο φόρο τιμής που τους αναλογεί - αυτούς θα μνημονεύσουμε εδώ! 

 

                Οι κορυφαίοι Έλληνες Αστρολόγοι είναι άγνωστοι στο κοινό!

Πόσοι/ες γνωρίζουν ότι ο (συγχωρεμένος πλέον, έφυγε στις αρχές του 2019) Γιάννης Συμεώνογλου ήταν (και είναι, μέσω του έργου του) ένας από τους κορυφαίους σύγχρονους Έλληνες Αστρολόγους; Ο Συμεώνογλου («Αστρογιάνης») σπούδασε φυσικομαθηματικός και ασχολήθηκε παράλληλα και με τη μουσική. Εισήγαγε στην Ελλάδα και ανέπτυξε τη λεγόμενη «Συστημική Αστρολογία»! Έγραψε δύο ιδιαίτερα αξιόλογα και διορατικά βιβλία («Οι χρόνοι και οι εποχές του αοράτου - αστρολογία» και «Πέρα από την αστρολογία που γνωρίζετε»). Ήταν έτοιμος να δημοσιεύσει ένα τρίτο, μνημειώδες βιβλίο, αλλά απεβίωσε χωρίς να προλάβει να το ολοκληρώσει. Προσέγγισε με έναν
πρωτοποριακό τρόπο τους Σεληνιακούς Δεσμούς, στους οποίους προσέδωσε καινούργιες διαστάσεις. Παρόλο που υποστήριζε την «επιστημονική» αστρολογία, δεν δίσταζε να αντλήσει υλικό και εμπνεύσεις από τους χώρους της μεταφυσικής και του εσωτερισμού - ειδικά από τις Ορφικές και Πυθαγόρειες διδασκαλίες. Αναμφίβολα εξύψωσε την Αστρολογία στη χώρα μας. Οι άνθρωποι όμως που ελέγχουν την αστρολογία στην Ελλάδα δεν τον πρόβαλαν και δεν τον τίμησαν όπως του άξιζε και ο Συμεώνογλου έφυγε από τη ζωή πικραμένος.

 

Ένας άλλος κορυφαίος Έλληνας Αστρολόγος - και αυτός άγνωστος στο αστρολογικό κοινό - είναι ο Νικόλαος Καμπάνης. Το ίδιο του το έργο - με την υψηλή του ποιότητα και αυθεντικότητα - μας υποχρεώνει να τον συμπεριλάβουμε στους κορυφαίους Έλληνες Αστρολόγους! Θα έλεγα ότι ο Καμπάνης είναι ο κατ’ εξοχήν φιλόσοφος - Αστρολόγος της χώρας μας (όχι τυχαία, ο Ήλιος του βρίσκεται στο ζώδιο του Τοξότη). Έχει μελετήσει (συστηματικά και σε βάθος) φιλοσοφία, αστρολογία, μεταφυσική, Πυθαγόρεια αριθμολογία, τους συμβολισμούς των ιερών κειμένων, εσωτερισμό και Γιόγκα. Γενικά, ο Καμπάνης αντιμετωπίζει την ουράνια τέχνη μας σαν ιερό λειτούργημα. Κάπου όμως φαίνεται να έχει και αυτός απογοητευτεί από την έντεχνη εν πολλοίς περιθωριοποίηση του. Τα έργα του περιλαμβάνουν: «Στοιχείωσις Αστρολογική» και «Η Αστρολογία υπό το Φως της Επιστήμης». Παράλληλα, έχει γράψει μία σειρά ποιοτικών αστρολογικών άρθρων. Άλλα έργα του: «Η Μεταφυσική των Αριθμών», «Η Μεταφυσική Προέλευση των Ασθενειών και οι Θεραπευτικές Ιδιότητες των Ψαλμών του Δαβίδ», «Μυστικιστική Σχολή», «Πορτραίτα Φιλοσόφων και Μεταφυσικές Υποτυπώσεις», «Πραγματεία περί Κακού» και «Περί εναντιώσεως Πλάτωνος και Αριστοτέλους Αποκατάστασις».


Ο Κωνσταντίνος Στεφάνου είναι επίσης ένας από τους κορυφαίους Έλληνες αστρολόγους (τον οποίο και πάλι το αστρολογικό κοινό δεν είχε ευκαιρίες να τον γνωρίσει - μέχρι πρόσφατα). Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες και Νομικά αλλά τελικά η Αστρολογία αποδείχθηκε το πραγματικό του πάθος. Ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζει την ουράνια τέχνη μας είναι αυθεντικός και πρωτοποριακός (όχι τυχαία, ο Ήλιος του βρίσκεται στον Κριό). Έχει κάνει εκτενείς έρευνες πάνω στους αστεροειδείς και στις λεγόμενες «αρμονικές» (και είναι αναμφίβολα ένας από τους μεγαλύτερους ειδήμονες αυτών των αστρολογικών κλάδων παγκόσμια)! Παράλληλα, έχει ανοίξει καινούργια μονοπάτια σε ότι αφορά την «κβαντική» διάσταση της Αστρολογίας (εμπνεόμενος και από την εσωτερική γνώση). Οι σχετικές του έρευνες τον οδήγησαν στο να αναπτύξει από μόνος του τον κλάδο της «κυματικής δομής της αστρολογίας». Δημοσιεύει συχνά στο διαδίκτυο δωρεάν μαθήματα αστρολογίας για το κοινό. Τα κείμενα του διαπνέονται από ένα ποιητικό θα λέγαμε λόγο και συναντά κανείς σε αυτά συχνές λογοτεχνικές και φιλοσοφικές αναφορές (οι οποίες «προδίδουν» την ευρυμάθεια του Στεφάνου).


Η επόμενη προσωπικότητα που θα καταγράψουμε εδώ δεν είναι αστρολόγος αλλά έχει προσφέρει σημαντικό έργο στην Ελληνική αστρολογία. Μιλάω για την καταξιωμένη ακαδημαϊκό Μάρω Παπαθανασίου (η οποία - από μια άλλη θαυμαστή «συγχρονικότητα» - υπήρξε μαθήτρια του Κωνσταντίνου Χασάπη)!
H Παπαθανασίου είναι καθηγήτρια μαθηματικών στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο, κατέχοντας την έδρα της Ιστορίας των θετικών επιστημών! Η συγκεκριμένη έδρα της παρείχε ανέκαθεν τη δυνατότητα να κάνει ελεύθερα μελέτες πάνω στην παραδοσιακή αστρολογία, χωρίς η ίδια να «στιγματίζεται» γι’ αυτό (η αστρολογία θεωρείται «πρόδρομη» διαφόρων σημερινών επιστημονικών κλάδων, όπως η αστρονομία)! Έργα της έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Ανάμεσα σε πολλά άλλα, έγραψε τα ακόλουθα βιβλία και τομίδια αστρολογικού ενδιαφέροντος: «Κοσμογονικαί και κοσμολογικαί αντιλήψεις εις την Ελλάδα κατά την Β’ χιλιετηρίδα π.Χ.» (ισχυρίζεται σε αυτό ότι οι Ορφικοί είχαν αναπτύξει την αστρολογία πριν από τους Βαβυλώνιους). «Στέφανος ο Αλεξανδρινός: ένας διάσημος Βυζαντινός λόγιος, αλχημιστής και αστρολόγος». «Ιατρομαθηματικά (ιατρική αστρολογία) στην ύστερη αρχαιότητα και στο Βυζάντιο». «Η ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου: Αστρονομία, Αστρολογία και Παράδοση». «Η αστρονομική (αστρολογική) επεξήγηση του ανάγλυφου του Φάνη της Μόδενας». Μετέφρασε επίσης εξαιρετικά στα Ελληνικά το εκπληκτικό βιβλίο του Peter Marshall «Μεγάλη Αστρολογία». Όλο το έργο της Παπαθανασίου διακρίνεται από το ιδιαίτερα υψηλό του επίπεδο!

 

Μια άλλη εξέχουσα για τη σύγχρονη Ελληνική Αστρολογία προσωπικότητα είναι η Δέσποινα Γιαννακοπούλου. Έχει συμβάλει σημαντικά με διάφορους τρόπους (και χωρίς να βρίσκεται η ίδια κάτω από το φως των «προβολέων») στη διάδοση της ποιοτικής Αστρολογίας στη χώρα μας! Απαράμιλλη είναι η προσφορά της ειδικά σε ότι αφορά την αρχαία Ελληνιστική - παραδοσιακή αστρολογία. Έχει συγγράψει τέσσερα σχετικά βιβλία που αποτελούν πλούσια εφόδια για τους/τις Έλληνες/ίδες εκείνους/ες που επιθυμούν να εντρυφήσουν στη σοφία των αρχαίων προγόνων μας: «Παραδοσιακή αστρολογία στη σύγχρονη εποχή». «Ωριαία Αστρολογία τα χαμένα κλειδιά».  «Αστρολογική ωδή Δωρόθεου Σιδώνιου», «Τα μυστικά της Ωριαίας Αστρολογίας».

 

Ας μιλήσουμε λίγο και για τη συμμετοχή της χώρας μας στα διεθνή τεκταινόμενα. Μετά το συνέδριο της Ντάκου η Ελλάδα ξαναβρέθηκε στο παγκόσμιο αστρολογικό επίκεντρο σε δύο ακόμη περιπτώσεις. Οι Αστρολόγοι Θωμάς Γαζής και Μάρω Ιωαννίδου διοργάνωσαν πάνω στην αλλαγή της χιλιετίας (με την υποστήριξη μιας γνωστής φίλης της Αστρολογίας) δύο ιστορικά διεθνή Αστρολογικά συνέδρια στην Ελλάδα: το «Astromykonos 2000» (με κύριο ομιλητή τον θρυλικό Robert Hand) και το «Astromykonos 2001» (με κύριους ομιλητές το Noel Tyl και την Elizabeth Teissier). Οι ίδιοι ξεκίνησαν και την πρωτοβουλία (μαζί με τον Ισπανό αστρολόγο Ernesto Cordero) της ίδρυσης της «F.A.E.S.» (Ομοσπονδία Αστρολόγων Νοτίου Ευρώπης), πρωτοβουλία που υποστηρίχτηκε από πολλούς νοτιο-ευρωπαίους Αστρολόγους. Ο Θωμάς Γαζής έχει γράψει δύο Αστρολογικά βιβλία, άρθρα σε κορυφαία  παγκόσμια Αστρολογικά περιοδικά («American Astrology», «Horoscope Guide» κ.λ.π.) και έχει κάνει διαλέξεις σε δεκάδες Αστρολογικά συνέδρια ανά την Ευρώπη.  Είχε την τιμή να προσκληθεί (σαν κύριος και σαν αναπληρωματικός ομιλητής) στα κορυφαία στον κόσμο «UAC» αμερικάνικα αστρολογικά συνέδρια, στη Νέα Ορλεάνη και στο Σικάγο.  

 

Κλείνοντας, θα ήθελα να αναφέρω ότι έχουν πετύχει κάποια πράγματα και εκπρόσωποι των σχετικά νεότερων γενιών. Η καταγραφή όμως του δικού τους συνολικού έργου αναλογεί σε μια μελλοντική ιστορία της σύγχρονης Ελληνικής αστρολογίας. Αυτό που θα ήθελα να τονίσω εδώ είναι ότι δεν υπάρχει ακόμη επίσημη Ομοσπονδία Αστρολόγων στην Ελλάδα. Έγιναν κάποιες σχετικές προσπάθειες (π.χ. η συγκέντρωση το 2009 πολλών γνωστών αστρολόγων στο σπίτι της Βάσιας Κόντη), από τις οποίες όμως έλειπαν οι ειλικρινείς προθέσεις (οι ίδιοι άνθρωποι που στάθηκαν ανίκανοι/ες να δημιουργήσουν έναν πανελλήνιο αστρολογικό φορέα δημιούργησαν άνετα στη συνέχεια ιδιωτικού χαρακτήρα "λέσχες", μέσα από τις οποίες προωθούν τα συμφέροντα τους υποκρινόμενοι/ες ότι λειτουργούν "συλλογικά").

Σε όλα τα πολιτισμένα κράτη του κόσμου έχουν δημιουργηθεί εδώ και δεκαετίες πανεθνικοί αστρολογικοί φορείς. Οι φορείς αυτοί βάζουν σε τάξη πολλά θέματα, ελέγχουν τις κάθε είδους αυθαιρεσίες των αστρολόγων, προβάλλουν τους/τις άξιους/ες Αστρολόγους και συμβάλλουν γενικά στην πρόοδο της αστρολογίας στην κάθε χώρα. Μόνο εδώ στην Ελλάδα δεν υπάρχει ακόμη (το 2021) τέτοιος πανεθνικός φορέας! Αφήνω στη δική σας κρίση το γιατί οι γνωστοί/ές Έλληνες/ίδες αστρολόγοι δεν επιθυμούν τη δημιουργία ενός αυθεντικού πανελλήνιου αστρολογικού φορέα (αν τον επιθυμούσαν, θα τον είχαν ήδη δημιουργήσει - όπως αποδεικνύει π.χ. το γεγονός ότι οι ίδιοι/ες αστρολόγοι δημιούργησαν κλειστού χαρακτήρα αστρολογικά «κλαμπ»).

Τέλος, να καταγράψω ότι δυσκολεύτηκα αρκετά να συλλέξω υλικό για αυτήν εδώ την ιστορία της σύγχρονης Ελληνικής αστρολογίας. Σκεφθείτε ότι ακόμη και για την ίδια τη «μητριάρχισσα» της Ελληνικής αστρολογίας Μαρία Μεταλλινού δεν υπάρχει απολύτως τίποτε στο διαδίκτυο. Κανείς/μία Έλληνας/ίδα αστρολόγος δεν φαίνεται να έχει διοργανώσει ποτέ μια βραδιά προς τιμή της, δεν έχει κάνει κάποιο σχετικό αφιέρωμα στο διαδίκτυο (από τότε που δημιουργήθηκε αυτό)! Δεν είναι στοιχείο εξύψωσης αυτό, όταν οι νεότεροι αστρολόγοι δεν σέβονται και δεν τιμούν τους άξιους παλαιότερους, που άνοιξαν τον δρόμο πάνω στον οποίο οι ίδιοι/ες πατάνε σήμερα!

Θωμάς Γαζής

Copyright: Θωμάς Δ. Γαζής