Σάββατο 4 Οκτωβρίου 2014

Το ωροσκόπιο του κορυφαίου Αναγεννησιακού Αστρολόγου Γεώργιου Τραπεζούντιου!


Τα τελευταία χρόνια οι Ιταλοί ιστορικοί άρχισαν να συνειδητοποιούν ότι η επιρροή του Βυζαντινών λογίων πάνω στην Ιταλική Αναγέννηση υπήρξε πολύ μεγαλύτερη από ότι πίστευαν! Δεν ξέρω το κατά πόσο μετράει, αλλά μπορώ να καταθέσω και την προσωπική μου μαρτυρία πάνω σε αυτό, αφού μέσα από την επί σειρά ετών έρευνα μου πάνω στη Βυζαντινή Αστρολογία έχω διαπιστώσει ότι οι Βυζαντινοί Αστρολόγοι επηρέασαν σημαντικά τους Ευρωπαίους συναδέλφους τους - και την Αστρολογία της Αναγέννησης γενικότερα! 

Μία κορυφαία μορφή της Βυζαντινής και της Αναγεννησιακής Αστρολογίας - που άμεσα ή έμμεσα επηρέασε πολλούς Ευρωπαίους Αστρολόγους - ήταν ο Γεώργιος Τραπεζούντιος! Γεννήθηκε το 1396 στον βενετοκρατούμενο Χάνδακα (σημερινό Ηράκλειο της Κρήτης) αλλά η οικογένεια του καταγόταν από την Τραπεζούντα του Πόντου
(η οποία εκείνα τα χρόνια ήταν σημαντικό αστρονομικό και αστρολογικό κέντρο). Να διευκρινίσω βέβαια κάτι εδώ. Ο Γεώργιος Τραπεζούντιος ήταν μεν Αστρολόγος αλλά δεν είχε καμία σχέση με τους σημερινούς εμπορικούς "αστρολόγους" που βλέπετε να κυριαρχούν στην τηλεόραση και στο διαδίκτυο. Ο Τραπεζούντιος ήταν αληθινός Αστρολόγος! Που σημαίνει ότι είχε Παιδεία και ότι ήταν πανεπιστήμων (αστρονόμος, μαθηματικός, λογοτέχνης, ρήτορας, φιλόσοφος, γιατρός κ.λ.π.).

Όταν συζητώ με Ευρωπαίους - Αμερικάνους Αστρολόγους και θέλω να τους δώσω να καταλάβουν το πόσο σημαντικός Αστρολόγος υπήρξε ο Γεώργιος Τραπεζούντιος (γιατί γενικά δεν γνωρίζουν σχεδόν τίποτε για το Βυζάντιο και τη Βυζαντινή Αστρολογία) τους δείχνω μια φωτογραφία (την βλέπετε παρακάτω) στην οποία φαίνεται ένα απόσπασμα των Αστρολογικών βιβλίων που είχε στη διάθεση του ο περιβόητος Άγγλος Αστρολόγος William Lilly (τα παραθέτει ο ίδιος στο τέλος του βιβλίου του "Christian Astrology"). Ανάμεσα σε άλλα μελετούσε και το βιβλίο του Tραπεζούντιου "In centum Ptolomei Aphorismos"!


Όπως γνωρίζετε, η Κρήτη βρισκόταν εκείνη την εποχή κάτω από Βενετική κυριαρχία. Έτσι, έχοντας διακριθεί στα γράμματα και στις επιστήμες ο Τραπεζούντιος μετέβη γύρω στο 1416 στη Βενετία, για να εργαστεί σαν προσωπικός γραμματέας του ισχυρού πολιτικού άντρα και ουμανιστή Φραγκίσκου Μπάρμπαρο. Παράλληλα με αυτή την εργασία του ο Τραπεζούντιος άρχισε να διδάσκει και Ελληνικά (που είχαν αρχίσει τότε να γίνονται "της μόδας" στην Ιταλία) αλλά πιθανότατα και Αστρολογία! Η φήμη του εξαπλώθηκε γρήγορα σε όλη την Ιταλία και άρχισε να έχει προσκλήσεις από πολλά πανεπιστήμια, όπου και δίδαξε τελικά σε εκείνα της Βιντσένσας, της Φλωρεντίας και της Ρώμης. Μία ακόμη μεγαλύτερη καταξίωση για τον Τραπεζούντιο ήρθε δια χειρός του Πάπα Γρηγόριου Δ' (μεγάλου λάτρη των γραμμάτων και των τεχνών) ο οποίος τον διόρισε αποστολικό γραμματέα!

Αναμφίβολα βέβαια όλα αυτά τα χρόνια ο Τραπεζούντιος ασκούσε και την Αστρολογία! Υπήρξε π.χ. δάσκαλος ενός άλλου κορυφαίου Ιταλού ουμανιστή Aστρολόγου, του Giovanni Pontano. Στη Ρώμη ο Τραπεζούντιος είχε την ευκαιρία να έρθει σε επαφή (και σύμφωνα με κάποιες ενδείξεις να του μεταβιβάσει γνώσεις) με τον διάσημο Γερμανό αστρονόμο/αστρολόγο Regiomontanus (ο οποίος γύρω στο 1462 ζούσε στην περιβόητη ρωμαική βίλα του Βυζαντινού καρδινάλιου και κορυφαίου ανθρωπιστή Βησσαρίωνα - που είχε μετατρέψει τη βίλα του σε μεγάλο λίκνο του Ελληνισμού και των γραμμάτων)!

Το ωροσκόπιο του Τραπεζούντιου (το βλέπετε παρακάτω στη μορφή που ήταν συνηθισμένη μέχρι πριν λίγους αιώνες) έχει διασωθεί σε μια συλλογή ωροσκοπίων του κορυφαίου αναγεννησιακού Ιταλού Αστρολόγου Girolamo Cardano (αν και πριν από τον Cardano το είχε δημοσιεύσει και ένας άλλος  μεγάλος Ιταλός αστρολόγος, ο Luca Gaurico - τον οποίο από ότι φαίνεται ο Girolamo αντέγραψε). Ο Cardano υπήρξε ένας "πτολεμαικός" αστρολόγος και ίσως γι' αυτό θέλησε να αποδώσει τιμές στον πιθανό του δάσκαλο (πρέπει να είχε διαβάσει επιμελώς τα έργα του), παραθέτοντας το ωροσκόπιο του στις πρώτες πρώτες σελίδες του βιβλίου του - αμέσως μετά από εκείνο του Πετράρχη!
Παραθέτω λιγάκι παρακάτω αυτό το ωροσκόπιο στη σύγχρονη του μορφή, όπου το έχω καταστρώσει με το κορυφαίο αστρολογικό πρόγραμμα "Solar Fire Gold". Πρώτα απ' όλα θα ήθελα να κάνω δύο σχετικές παρατηρήσεις. Οι βιογραφίες του Τραπεζούντιου γράφουν σαν ημερομηνία γέννησης του τις 3 και όχι τις 4 Απρίλη. Η σύγχυση οφείλεται στο γεγονός ότι ο Τραπεζούντιος αναφέρεται με το σύστημα εκείνης της εποχής να έχει γεννηθεί στις 3 Απριλίου και στην 13η αστρονομική ώρα (που σημαίνει 13 ώρες μετά το μεσημέρι της 3ης Απριλίου, οπότε πάμε στην 4η Απριλίου).

Η δεύτερη παρατήρηση έχει να κάνει με τη θέση της γενέθλιας Σελήνης του Τραπεζούντιου. Ο Cardano τη δίνει στις 2 μοίρες και 20 λεπτά των Ιχθύων. Όπως βλέπετε όμως και εσείς οι ίδιοι, το αλάνθαστο κατά τα άλλα "Solar Fire Gold" την υπολογίζει (για τις 4 Απρίλη) στις 16 μοίρες του Υδροχόου (στις 17 ουσιαστικά)! Θα λέγαμε ότι ταιριάζει περισσότερο σε ένα μεγάλο αστρολόγο σαν τον Τραπεζούντιο να έχει Σελήνη στον Υδροχόο. Να σημειώσουμε βέβαια ότι ο μελετητής του Τραπεζούντιου John Monfasani ισχυρίζεται ότι η μεγάλη αυτή προσωπικότητα γεννήθηκε στις 3 Απριλίου του 1395 (αν ισχύει αυτό τότε έχει Σελήνη στην Παρθένο - μια Σελήνη που ανταποκρίνεται στο γεγονός ότι ήταν πολύ παραγωγικός, ότι δούλεψε επί μακρόν σα γραμματέας και ότι τον είλκυαν ερωτικά τα σχετικά άγουρα κορίτσια). Μάλλον όμως ο Monfasani δεν είναι βαθύς γνώστης της Αστρολογίας γιατί συμπεραίνει ότι ο Τραπεζούντιος είναι γεννημένος στις 3 Απριλίου από μία χειρόγραφη σημείωση του τελευταίου, στην οποία ανφέρει ότι γιόρτασε την 58η ηλιακή του επιστροφή στις 3 Απριλίου του 1453. Είναι γνωστό όμως σε όλους τους Αστρολόγους ότι οι ηλιακές επιστροφές δεν συμπίπτουν πάντα με την ακριβή ημέρα των γενεθλίων μας  (συχνά συμβαίνουν μία μέρα πριν).



Σε κάθε περίπτωση, ο λανθασμένος υπολογισμός της Σελήνης από την πλευρά του Cardano μας κάνει εντύπωση! Εκτός από εξαίρετος Αστρολόγος/ αστρονόμος  ο Cardano υπήρξε και ένα από τα μεγαλύτερα μαθηματικά μυαλά στην ιστορία της ανθρωπότητας! Ακόμη και αν το συγκεκριμένο ωροσκόπιο του Τραπεζούντιου το βρήκε έτοιμο και το "μετέφερε" απλά στο βιβλίο του, όφειλε πρώτα να επαληθεύσει τις πλανητικές θέσεις που αναφέρονται σε αυτό. Έχει πάντως υπολογίσει σχετικά σωστά τον Ωροσκόπο (έπεσε μόνο 2 μοίρες έξω, πολύ λίγες από τη στιγμή που υπολόγισε αυτό το ωροσκόπιο με τις συντεταγμένες του εν πολλοίς αγνώστου στον ίδιο Ηρακλείου Κρήτης). Το σύστημα Οίκων που χρησιμοποιεί εδώ ο Cardano είναι το αγαπημένο του στο πρώτο μισό της ζωή του, εκείνο των Ίσων Οίκων.

Άλλα σημεία τα οποία μας προβληματίζουν σε αυτό το ωροσκόπιο είναι οι μη ακριβείς μοίρες στις οποίες ο Cardano έχει τοποθετήσει κάποιους πλανήτες όπως π.χ. τον Ήλιο. Τον βάζει στις 23 μοίρες και 55 λεπτά, σε μια θέση στην οποία κανονικά βρέθηκε ο Ήλιος στις 5 Απριλίου 1396 στις 9:20 π.μ. Σε μια τέτοια περίπτωση όμως θα προέκυπτε για τον Τραπεζούντιο Ωροσκόπος Καρκίνος, ενώ βλέπουμε καθαρά ότι ο Ωροσκόπος του είναι ο Αιγόκερος.  Επίσης, οι μοίρες στις οποίες ο Cardano έχει τοποθετήσει τον Ερμή (17 μοίρες και 11 λεπτά του Κριού) κανονικά αντιστοιχούν στις 3 Απριλίου εκείνης της εποχής, γύρω στις 12 και 20 το μεσημέρι...Παρόλα αυτά έχει υπολογίσει σχεδόν τέλεια τη θέση του Άρη (στις 10 μοίρες και 15 λεπτά του Κριού - στις 10 μοίρες και 11 λεπτά τη δίνει το πρόγραμμα "Solar Fire Gold") και του Βόρειου Δεσμού της Σελήνης (στις 11 μοίρες και 44 λεπτά του Αιγόκερου - στις 11 μοίρες και 41 λεπτά τη δίνει το "Solar Fire Gold").

Όταν πέθανε ο μεγάλης προστάτης του Ευγένιος τον παπικό θρόνο ανέλαβε ο Νικόλαος Ε', ο οποίος αρχικά διατήρησε τον Τραπεζούντιο σαν αποστολικό γραμματέα - και σα μεταφραστή κλασικών κειμένων. Στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο ο Τραπεζούντιος μετέφρασε στα λατινικά την "Αλμαγέστη" του Πτολεμαίου προσθέτοντας σε αυτή δικά του σχόλια στα λατινικά - σχόλια τα οποία θα γίνονταν στη συνέχεια εξαιρετικά δημοφιλή σε ολόκληρη την αναγεννησιακή και μετα-αναγεννησιακή  Ευρώπη!

                         (Αυθεντικά σχόλια του Τραπεζούντιου στα λατινικά για την "Αλμαγέστη" του Πτολεμαίου)

Πλέον όμως είχε αρχίσει να αναδεικνύεται στο παπικό περιβάλλον ένας Ιταλός λόγιος, ο Poggio Bracciolini. Ο λόγιος αυτός - ενδεχομένως για να διαφοροποιηθεί από τον Τραπεζούντιο αλλά και για να αντισταθμίσει με κάποιον "συμπατριώτη" του την κοσμοπλημμύρα του ελληνικού πνεύματος που έβλεπε να κατακλύζει την Ιταλία - επέβαλε έντεχνα σαν υπέρτατη πνευματική μορφή της αρχαιότητας τον (παντελώς δευτερεύοντα σε σχέση με τους αρχαίους Έλληνες κλασικούς, από ότι γνωρίζουμε σήμερα) Κουιντιλιανό! Ο Τραπεζούντιος - ο οποίος προφανώς ένοιωσε να παραγκωνίζεται άδικα από αυτή τη μετεωρική άνοδο του Bracciolini - άρχισε να καταρρίπτει πυρετωδώς τον Κουιντιλιανό στις ομιλίες του και σε κάποιες επιστολές του. Έτσι μοιραία ήρθε σε μετωπική σύγκρουση με τον ίδιο τον Bracciolini - και προφανώς και με τον κύκλο των "κολλητών" του. Αυτό ήταν λάθος του, γιατί ο Τραπεζούντιος είχε μεν δίκιο (από ότι αντιλαμβανόμαστε σήμερα) αλλά ήταν παντελώς μόνος σε αυτόν τον αγώνα - ενώ ο Bracciolini σαν τυπικός Υδροχόος (και σαν Ιταλός βέβαια) είχε πλήθος συμμάχων και ισχυρές "προσβάσεις".

Το περιστατικό που αποτέλεσε την αφορμή της αποπομπής του Τραπεζούντιου από το παπικό περιβάλλον συνέβη σε μία συνέλευση των αποστολικών γραμματέων. Εκεί ο Bracciolini έκανε ένα σχόλιο στο οποίο ουσιαστικά ειρωνευόταν τον Τραπεζούντιο. Τότε ο συμπατριώτης μας σηκώθηκε και έριξε μια δυνατή μπουνιά στον Bracciolini (σαν Κριός που ήταν με Άρη κατά πάσα πιθανότητα επίσης στον Κριό φυσικά δεν συγκρατήθηκε!). Με αυτή του την καταδικαστέα κίνηση κατά του επιτηδευμένου και δικτυωμένου αναβιωτή του Κουιντιλιανού ο Τραπεζούντιος περιέπεσε σε πλήρη δυσμένεια και υποχρεώθηκε τελικά να εγκαταλείψει οικογενειακώς τη Ρώμη το 1452 και να πάει στην ισπανοκρατούμενη Νάπολη.

Εκεί προσελήφθη με καλό μισθό στο παλάτι του βασιλιά Αλφόνσου της Αραγώνας. Σε αυτή την περίοδο ο Τραπεζούντιος έγραψε στα λατινικά δύο σημαντικά αστρολογικά δοκίμια: το "Σύντομο δοκίμιο πάνω στις Αντισκιές" ("Brevis de antisciis tractatus") και το "Γιατί αποτυγχάνουν στους καιρούς μας οι κρίσεις (προβλέψεις) των αστρολόγων" ("Cur his temporibus astrologorum judicia fallant"). Παράλληλα, μετέφρασε στα λατινικά το αστρολογικό έργο "Καρπός" ("Centiloquium") του ψευδο-Πτολεμαίου, το οποίο επίσης έτυχε εξαιρετικής διάδοσης στην Ευρώπη εκείνων των αιώνων. Και ενώ η διαμονή του Τραπεζούντιου στη Νάπολη ξεκίνησε ευοίωνα, στην πορεία άρχισε να αντιμετωπίζει προβλήματα και εκεί.

Κάποια στιγμή ο Πάπας Νικόλαος Ε' τον ξανακάλεσε στη Ρώμη, όπου το περιβάλλον όμως ήταν υπέρ του δέοντος "τοξικό" για τον Τραπεζούντιο και σύντομα ξανάπεσε θύμα ραδιουργιών. Επέστρεψε για ένα διάστημα στην τουρκοκρατούμενη πλέον Κωνσταντινούπολη αλλά οι Τούρκοι προφανώς δεν ενθουσιάστηκαν με τις λογοτεχνικές / Αστρολογικές του αρετές. Έτσι ξαναγύρισε στη Ρώμη, όπου αντιμετωπίστηκε και πάλι εχθρικά (επειδή είχε επιχειρήσει να συνάψει σχέσεις με τους εχθρούς του Χριστιανισμού Τούρκους). Πέθανε γύρω στο 1473, πάμπτωχος και πάσχοντας από άνοια (περιφερόταν άσκοπα στους δρόμους της Ρώμης), χωρίς να έχει δεχτεί στα ύστερα του καμία αναγνώριση για τον καθοριστικό ρόλο που έπαιξε στην αναβίωση της αρχαιο-ελληνικής γνώσης (και ειδικά της Αστρολογίας) στην Ευρώπη της Αναγέννησης...

Θωμάς Δ. Γαζής
Copyright: Θωμάς Δ. Γαζής 

Δεν υπάρχουν σχόλια: